راز و رمز گم شدن میلیاردرهای چینی چیست؟

روز جمعه خبرگزاری‌‌ها اعلام کردند که «بائو فن»(Bao Fan)، میلیاردر چینی و موسس بانک «چاینا رنسانس» ناپدید شده. به دنبال انتشار این خبر، ارزش سهام رنسانس در روز جمعه بیش از ۲۰‌درصد سقوط کرد. این اولین بار نیست که یک رهبر کسب و کار چینی ناپدید می‌شود. در واقع، مفقود شدن کارآفرینان میلیاردر چینی در سال‌های اخیر به یک داستان تکراری تبدیل شده، از جمله «جک ما»، بنیان‌گذار علی‌‌بابا و «رن ژیکیانگ»، غول حوزه املاک که هر کدام به طرز مشکوکی ناپدید شده بودند. برخی از این افراد، پس از مدتی به فعالیت خود ادامه دادند و برخی دیگر، دست از کار کشیدند. علت ناپدید شدن میلیاردرها و سایر چهره‌‌های شناخته‌‌شده در چین چیست؟ آیا «پکن» در گم شدن آقای بائو، نقش دارد؟ آیا این «ستاره بانکداری»، موقتا ناپدید شده و پس از مدتی آفتابی خواهد شد؟ گم شدن مدیران شرکت‌های بزرگ، چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری‌‌های خارجی در چین دارد؟

کورسوی یک ستاره

به نوشته دنیای اقتصاد، روز پنج‌شنبه، هلدینگ رنسانس چین در بیانیه‌‌ای اعلام کرد که آقای «بائو فن»، مدیرعامل و رئیس کل شرکت از دسترس خارج شده. این بانک در بیانیه‌‌ای رسمی گفت که دو روز است نتوانسته‌‌اند با او تماس بگیرند. در پی انتشار این خبر، ارزش سهام شرکت در روز جمعه بیش از ۲۰‌درصد سقوط کرد. شرکت در بیانیه گفته بود: «هیات مدیره اطلاع ندارد که آیا غیبت آقای بائو، مرتبط با فعالیت‌‌های بانک است یا خیر». بائوی ۵۳ ساله در چین به عنوان یک «معامله‌‌گر کهنه‌‌کار» شناخته می‌شود. او فعالیت بانکداری خود را در اواخر دهه ۹۰ در شرکت‌های خدمات مالی «مورگان استنلی» و «کردیت سوئیس» آغاز کرد و پس از مدتی، به عنوان مشاور در بورس شانگهای و چین به فعالیتش ادامه داد.

او جایگاه مهمی در صنایع مالی و تکنولوژی چین دارد. او و تیمش در برخی از شرکت‌های مطرح خودروسازی سرمایه‌گذاری کرده و کمک بسزایی به عقد قراردادها و ادغام‌‌های مهم حوزه تکنولوژی کرده‌‌اند، از جمله ادغام دو پلتفرم اصلی ارسال غذا، «می‌توان» و «دیانپینگ». نشریه بلومبرگ او را «ستاره بانکداری» نامیده و گفته: «مهارت بائو در عقد قراردادهای مهم و شناسایی ستاره‌‌های نوظهور تکنولوژی، او را به یکی از بانفوذترین چهره‌‌های مالی و سرمایه‌گذاری چین تبدیل کرده.» هیچ بیانیه رسمی‌‌ای توسط مقامات چین در رابطه با ناپدید شدن آقای بائو یا مکان احتمالی او منتشر نشده اما گمانه‌‌زنی‌‌های گسترده‌‌ای وجود دارد که این تاجر بزرگ احتمالا با پکن درگیر شده و برای بازجویی، بازداشت شده است. سپتامبر سال گذشته نیز، رئیس سابق شرکت به نام «کنگ لین» بازداشت شده بود. آیا رد پای پکن در این ماجرا نیز دیده می‌شود؟

ناپدید شدن چهره‌‌های مشهور از جمله کارآفرینان میلیاردر در چین اتفاق جدیدی نیست. طی سال‌های اخیر، دست کم شش میلیاردر چینی به طور موقت ناپدید شده‌‌اند. برخی از آنها به شغلشان بازگشته و برخی دیگر، دست از فعالیت کشیده‌‌اند. رئیس‌جمهور  «شی‌جین‌‌پینگ» چند سال است که تحت عنوان  «مبارزه با فساد»، کمر به برخورد شدید با مدیران و میلیاردرهای بخش خصوصی بسته. آقای بائو نیز از بسیاری جهات، شبیه به افرادی ا‌ست که می‌توانند هدف این حملات قرار گیرند: تحصیلکرده، صریح و ثروتمند. بخش خصوصی چین که زمانی به شدت ثروتمند بود، حالا در دوران حکومت آقای شی، مجبور است وفاداری‌‌اش را به حزب کمونیست ثابت کند. پس از حدود سه سال مقررات سختگیرانه کرونایی، دولت چین سیاست‌‌های خود را به شکل چشمگیری تغییر داده و تصمیم به احیای اقتصاد گرفته. طی ماه‌‌های اخیر، دولت بارها وعده داده که از کسب و کارها حمایت خواهد کرد. باز شدن مرزهای تجارت و تمرکز بر شکوفایی اقتصاد، چشم‌‌انداز روشنی را برای سرمایه‌گذاران ترسیم کرده بود. اما حالا، ناپدید شدن غول بانکداری، نگرانی‌ها در رابطه با سرکوب شرکت‌های مالی، تکنولوژی و املاک و مستغلات توسط دولت را افزایش داده. طی ماه‌‌های اخیر، تحقیقات ضد رشوه که موسسات مالی را هدف گرفته، ده‌‌ها مدیر مالی در بانک‌های مهم را زیر ذره‌‌بین مقامات برده است.

میلیاردرهای ناپدید شده

مفقود شدن آقای بائو، یادآور ماجرای  «جک‌ما»، بنیان‌گذار علی‌‌بابا و انت‌‌گروپ است. او در نوامبر ۲۰۲۰ ناپدید شد. علی‌‌بابا هرگز گزارش نکرد که جک ما از دسترس خارج شده. رسانه‌‌ها در آن زمان اعلام کردند که او به سفر رفته. او که به دنبال انتقاد از قانون‌گذاران و بانک‌های دولتی در اکتبر از انظار عمومی پنهان شده بود، پس از مدتی با انتشار ویدئویی از خودش به شایعات درباره مرگش پایان داد. اما حتی این ویدئو که به باور بسیاری از مخاطبان، محتوایش کاملا از پیش تعیین شده بود هم نتوانست به گمانه‌‌ها درباره وضعیتش پاسخ دهد. دوازدهم مارس، فایننشال تایمز با انتشار تصویری هوایی از رفت و آمدهای جت شخصی آقای ما گزارش کرد که او طی آن مدت در چین بوده.  «اندرو ناتان»، استاد دانشگاه کلمبیا که حوزه تخصصش، سیاست چین است گفته بود که جک ما احتمالا پایش را از گلیمش درازتر کرده بوده، هم در سخنرانی‌‌اش و هم از نظر قدرت مالی. او در ادامه گفته بود:  «او چه دستگیر شده باشد و چه خودش تصمیم گرفته مدتی آفتابی نشود، هر دو نشانه قدرت‌نمایی حزب خلق چین است.»

مفقود شدن آقای ما و حالا بائو، یک الگوی تکراری‌ است. طبق گزارش فوربز، طی سال‌های اخیر، دست کم ۶ میلیاردر حوزه کسب و کار، پس از سرپیچی از قوانین حزب، برای مدتی ناپدید شده‌‌اند. در دسامبر ۲۰۱۵، گزارش شد که  «گو گوانگ‌‌چانگ»، بنیان‌گذار و رئیس شرکت  «فوسون اینترنشنال» گم شده است. برخی کاربران در شبکه‌‌های اجتماعی ادعا می‌‌کردند که شاهد بازداشت او در فرودگاه شانگهای بوده‌‌اند. او که  «وارن بافت چین» نامیده می‌‌شد، شرکت سرمایه‌گذاری خود را تا آسیا و اروپا و آمریکای شمالی گسترش داده بود. پس از انتشار خبر مفقودی او، شرکتش، تجارت را به طور موقت متوقف کرد. سپس اعلام کردند که او در تحقیق و تفحص به مقامات قضایی کمک می‌کند. پس از مدتی، آقای گو به شرکت برگشت. هیچ توضیح دیگری در رابطه با مفقودی او ارائه نشد.

در ژانویه ۲۰۱۶، گروه  « شانگهای میترز بون‌‌وی» که در حوزه فست فشن فعالیت می‌کند نیز در بیانیه‌‌ای اعلام کرد که به دلیل عدم‌دسترسی به بنیان‌گذارش،  «ژو چنگ‌‌جیان»، خرید و فروش سهام خود را موقتا به تعلیق درآورده. خبرگزاری دولتی چاینا دیلی گزارش داد که آقای ژو توسط پلیس بازداشت شده تا به آنها در رابطه با دستکاری سهام و معامله داخلی، کمک کند. یک هفته بعد، شرکت خبر داد که آقای ژو به کار برگشته اما توضیحی ارائه نشد که چه اتفاقی افتاده بوده است. نگاهی به بیوگرافی او نشان می‌دهد که او یک ثروتمند خودساخته بوده و در نوجوانی مجبور به ترک تحصیل شده.

در سال ۲۰۱۷ نیز  «شیائو جیان‌‌هوا»، بنیان‌گذار گروه سرمایه‌گذاری  «تومارو» در هنگ‌‌کنگ ربوده شد. طبق گزارش شاهدان، او را با ویلچر از ساختمان هتلی خارج کردند (در حالی که سرش پوشانده شده بود) و به سرزمین اصلی چین انتقال دادند. شرکت در بیانیه‌‌ای در پلتفرم وی‌‌چت که بعدا پاک شد، اعلام کرد که شیائو در چین و مشغول همکاری با مقامات در رابطه با تحقیق و تفحص شرکت بوده. دولت چین چند کسب و کار مرتبط با گروه تومارو را به کنترل خود درآورد و برخی از آنها را به لاپوشانی و مخفی کردن اطلاعات متهم کرد. در آگوست ۲۰۲۲، او به اتهام کلاهبرداری و فساد به ۱۳ سال زندان محکوم شد.

ناپدید شدن میلیاردرها محدود به این موارد نیست.  «رن ژیکیانگ»، غول حوزه املاک در مارس ۲۰۲۰ پس از انتشار متنی انتقادی در رابطه با مدیریت کرونا توسط دولت چین، ناپدید شد. گرچه او نامی از آقای شی در متنش نیاورده بود اما بارها واژه  «رهبر چین» را تکرار کرده بود و او را یک دلقک خوانده بود. یکی از دوستانش به نیویورک‌تایمز گفته بود که  «به شدت نگرانیم و دنبال او هستیم». دولت در ماه جولای خبر داد که آقای رن که یکی از اعضای قدیمی حزب و فرزند یکی از مقامات سابقش بوده، از حزب اخراج شده است. دارایی‌‌هایش بلوکه شد و اندکی بعد به چند جرم، از جمله دریافت رشوه و سوءاستفاده از قدرت به عنوان رئیس یک گروه املاک دولتی، به ۱۸ سال زندان محکوم شد. طرفداران او می‌‌گویند او به دلیل انتقاد از آقای شی، تنبیه شده است.

«آرون فریدبرگ»، استاد علوم سیاسی و امور بین‌الملل دانشگاه پرینستون می‌‌گوید که برخورد با این افراد، نشان‌‌دهنده تلاش دولت چین برای کنار زدن هرگونه چالش و مانعی بر سر راه قدرتش است. او می‌‌گوید:  «تمرکز ثروت کلان، به‌خصوص در دستان مدیران بخش خصوصی به جای شرکت‌های دولتی، باعث ایجاد نفوذ می‌شود و این تهدیدی احتمالی برای حزب است .» گرچه ماجراهایی از این قبیل، با یکدیگر تفاوت‌‌های جزئی دارند اما همه آنها حامل یک پیامند:  «هیچ‌کس بالاتر از حزب و دور از دسترس آن نیست .»

ریسک مهره کلیدی

منابع آگاه می‌‌گویند که ناپدید شدن آقای بائو باعث نگرانی مشتریان و کارکنان بانک شده. سرمایه‌گذاران نیز نگرانند که مفقود شدن  «یک فرد کلیدی»، مشکلاتی برایشان ایجاد کند. اما بانک اعلام کرده که به فعالیت‌‌هایش طبق روال عادی ادامه خواهد داد. طبق گزارش رویترز،  «کوین شیه»، دیگر بنیان‌گذار بانک و  «وانگ لیشینگ»، مدیر بخش سرمایه‌گذاری از کارکنان خواسته‌‌اند که شایعات را باور نکنند و به آن دامن نزنند. وانگ در گروه وی‌‌چت بانک نوشته:  «در شرایط حساس کنونی، همه باید به شرکت اعتماد کنند. نگران و سردرگم نشوید. طبیعی است که در کوتاه‌‌مدت با مشکلاتی مواجه شویم.» شیه و وانگ به درخواست رویترز برای اظهارنظر پاسخی ندادند. مقامات دولتی نیز درباره مفقود شدن آقای بائو، اظهار بی‌‌خبری کرده‌‌اند.  «لی نان»، استاد امور مالی دانشگاه جیائوتونگ شانگهای می‌‌گوید:  «اتفاقی که برای بانک رنسانس افتاد، مهر تاییدی‌ست بر ریسک بزرگی که شرکت‌های چینی را تهدید می‌کند. تهدیدی به نام ریسک مهره کلیدی». وقتی کنترل یک شرکت یا موسسه مالی، منحصرا در دستان یک یا دو نفر است، آن شرکت به شدت آسیب‌‌پذیر می‌شود.

هر خبر منفی‌‌ای در رابطه با  «مهره‌‌های کلیدی» می‌تواند شرکت را بالا و پایین کند. وقتی شرکت، بیش از حد به تصمیمات یک نفر یا تعداد محدودی از افراد، متکی است، اگر این افراد به دردسر بیفتند، سرمایه‌گذاران دچار ترس و تردید می‌‌شوند. ناپدید شدن آقای بائو، هشدار جدیدی برای سرمایه‌گذاران خارجی‌ست که میزان کنترل و سلطه قانون‌گذاران چینی بر شرکت‌های خصوصی را دست کم نگیرند.  از سوی دیگر، مدتی‌ست که دولت چین، سرکوب صنعت تکنولوژی را آغاز کرده و اعلام کرده که قصد دارد استفاده شرکت‌ها از الگوریتم‌‌ها را محدود کند. این اقدامات سختگیرانه، سرمایه‌گذاران را شوکه کرده و سهام شرکت‌های تکنولوژی از جمله علی‌‌بابا و انت‌‌گروپ را به مخاطره انداخته. موسسه آمریکایی  «مادی واترز» که کارش تحقیقات درباره شرکت‌های چینی ا‌ست می‌‌گوید ناپدید شدن آقای بائو و قوانین تکنولوژی جدید دولت چین، تصویری از این کشور ترسیم می‌کند که چندان،  «سرمایه‌گذار پسند» نیست. این موسسه در توییتی، ضمن اعلام خبر آقای بائو نوشته:  «بار دیگر، چین برابر ا‌ست با کشوری غیر‌قابل سرمایه‌گذاری .»