«اعتمادافزایی» رویکرد جدی شوراست

تابناک _ جلسه اخیر شورای نگهبان متفاوت برگزار شد و اعضای این شورا برای نخستین بار در صحن برگزاری جلسات، میزبان نمایندگانی از تشکل‌های دانشجویی بودند.

این دانشجویان که از تشکل‌های بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی دانشجویان، دفتر تحکیم وحدت، اتحادیه انجمن‌های اسلامی مستقل سراسر کشور، مجمع اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی و جنبش عدالتخواه دانشجویی بودند در قالب یک بازدید علمی پنج ساعت و نیمه در شورای نگهبان حضور یافتند و ضمن اطلاع از روند برگزاری جلسات و بحث درباره مصوبات، به گفت‌وگوی صریح و صمیمی با فقها و حقوقدانان شورای نگهبان پرداختند.

این اتفاق تنها چند روز پس از اینکه دکتر هادی طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان در نشست با اصحاب رسانه اعلام کرد که درهای شورای نگهبان به روی همه باز است و این شورا گوش‌های شنوایی دارد، روی داد.

آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان در جلسه شورای نگهبان ضمن عرض خیر مقدم به دانشجویان با اشاره به روز عرفه و فرا رسیدن عید قربان بیان داشت: این روزها ایام مبارکی است و جزو بهترین روزهای سال به شمار می‌آید. خداوند را سپاسگزاریم که به ما این توفیق داد تا این ایام را درک کنیم.

وی خطاب به نمایندگان تشکل‌های دانشجویی خاطرنشان کرد: حضور شما دانشجویان در شورای نگهبان خوشحال‌کننده است. دانشجو باید اطلاعات کافی در مورد موضوعات مختلف داشته باشد و ما مشتاقیم که شما دانشجویان بیشتر با وظایف، عملکردها و اعضای شورای نگهبان آشنا شوید.

دبیر شورای نگهبان ابراز امیدواری کرد که این رفت و آمدها تداوم یابد و دانشجویان حضور بیشتری در شورای نگهبان داشته باشند. وی همچنین به دانشجویان توصیه کرد، از فرصت جوانی برای خودسازی معنوی و ارتباط با خداوند استفاده کنند.

آیت‌الله مدرسی‌یزدی، آیت‌الله حسینی‌خراسانی و آیت‌الله سیداحمد خاتمی فقهای شورای نگهبان نیز به دانشجویان خوش‌آمد گفتند و از حضور دانشجویان و نخبگان در جلسات شورای نگهبان استقبال کردند.

معین رضیئی نیز به نمایندگی از دانشجویان حاضر در جلسه شورای نگهبان از برگزاری چنین برنامه‌ای قدردانی کرد و گفت: این رویداد در تاریخ جنبش دانشجویی بی‌نظیر است و امیدواریم این اقدام مثبت، سرآغاز همکاری‌ها و ارتباطات با شورای نگهبان باشد.

وی خاطرنشان کرد: هرچند در گذشته با تعدادی از اعضای شورای نگهبان جلساتی داشتیم، انتظار داریم که این جلسات توسعه یابد و اعضا در جمع دانشجویان حضور یابند و به سوالات و شبهات پاسخ گویند.

دانشجویان در بخش دوم این بازدید در نشستی که آیت‌الله شب‌زنده‌دار عضو فقیه شورای نگهبان، دکتر سیامک ره‌پیک قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان و دکتر هادی طحان‌نظیف سخنگوی این شورا حضور داشتند، شرکت کردند.

توصیه آیت‌الله شب‌زنده‌دار برای تفقه در دین

آیت‌الله شب‌زنده‌دار در آغاز این نشست ضمن عرض خیر مقدم، دانشجویان را به قرائت دعای عرفه و بهره‌مندی دقیق از مضامین و معارف والای این دعا دعوت کرد و اظهار داشت: لازم است گروه‌هایی تشکیل شود و جملات امام حسین (ع) در این دعا را مورد پژوهش و بررسی قرار دهند.

وی در ادامه با گرامیداشت عید قربان به احادیثی از امام باقر (ع) و امام رضا (ع) اشاره کرد و بیان داشت: ائمه معصومین (ع) بشر را به سه امر مهم توصیه فرمودند که یکی از آن‌ها تفقه در دین و دین‌شناسی است. تفقه به معنای عمق‌اندیشی و ژرف‌اندیشی برای درک صحیح و اصولی مفاهیم است.

این عضو فقیه شورای نگهبان تاکید کرد: شناخت دین بسیار مهم است. از شما دانشجویان و جوانان نیز خواستارم که برای شناخت دین تلاش کنید. تفقه در دین، انسان‌ها به ویژه جوانان را در برابر مغالطات فراوان معاندین و کج‌‌اندیشان واکسینه و مصون خواهد کرد.

وی خاطرنشان ساخت: خداشناسی زیربنای تفکر دینی است و در محافل و نشست‌های دانشجویی باید به این موضوع توجه جدی کرد. دو توصیه دیگر در این احادیث نیز یکی درباره حُسن تقدیر معیشت است؛ بدین معنا که زندگی را براساس تدبیر خوب بنا کنیم و برای آن برنامه‌ریزی صحیح و آینده نگری داشته باشیم و دیگری در خصوص صبر در برابر رخدادها، پیشامدها و فراز و نشیب‌های زندگی است.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه حق خدا را باید گرامی دانست، به ماجرای قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) اشاره کرد و گفت: حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع) آماده اجرای دستور خداوند متعال بودند و اگر آن دستور و اطاعت آن‌ها نبود، مقام‌شان برای جهانیان آشکار نمی‌شد و عید قربانی نیز برپا نمی‌گردید. حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع) قهرمانان بندگی خدا و توحید هستند.

این عضو فقیه شورای نگهبان با بیان اینکه حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع) در برابر خداوند تسلیم بودند، عنوان کرد: انسان اگر علم، کمال، جمال و جلال خداوند را بشناسد، بنده او خواهد شد. خداوند حکیم و عادل مطلق است و باید به دستورهای او عمل کرد.

وی افزود: جامعه خداپرست و دینی باید نسبت به احکام الهی همچون حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع) مطیع باشد. زیربنای تحکیم عقاید، شناخت خداوند، پیامبر و ائمه معصومین (ع) است و باید بدانیم که دین چیزی جز صلاح ما و سعادت ابدی ما نمی‌خواهد.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار در پایان صحبت‌هایشان تصریح کرد: بشر برحسب برهان عقلی راهی ندارد، جز اینکه مطیع و تابع خداوند باشد. زندگی سکولار معنایی ندارد و روشنفکر آن کسی است که خداشناس باشد و این چیزها را بداند.

دکتر ره‌پیک: «اعتمادافزایی» رویکرد جدی شوراست

دکتر ره‌پیک نیز در جمع دانشجویان گفت: شورای نگهبان یک ناظر عالی و اساسی در جمهوری اسلامی ایران است و وظایف گوناگونی بر عهده دارد. نظارت عالیه شورای نگهبان در دو بخش اعمال می‌شود که یکی در حوزه بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی و اساسنامه‌های دولتی است و دیگری در حوزه انتخابات است.

وی با اعلام اینکه شورای نگهبان از ابتدای تشکیل تاکنون حدود سه هزار و پانصد مصوبه مجلس شورای اسلامی را مورد بررسی و تطبیق با شرع و قانون اساسی قرار داده است، اظهار داشت: هر یک از مصوبات دقیق و بند به بند در جلسات شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد که گاهی تعداد مواد و بندهای برخی مصوبات به یک هزار هم می‌رسد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان اظهار تاسف کرد که این وجه از عملکرد شورا به خوبی دیده نمی‌شود و به دلیل فضای سیاسی حاکم بر کشور، شورای نگهبان بیشتر با موضوع انتخابات و نظارت بر آن شناخته می‌شود.

وی درباره نظارت بر انتخابات هم بیان کرد: نظارت استصوابی یک نظارت موثر است و این رویه از ابتدای تشکیل شورای نگهبان وجود داشته است. همه نظام‌های حکمرانی هم اصل این نوع از نظارت را دارند. هیچ نظامی نمی‌پذیرد که نسبت به صلاحیت‌ها، تخلفات و… فقط اطلاع داشته باشد و هیچ اقدام موثری انجام ندهد. در همه کشورها نهاد یا نهادهایی برای اعمال نظارت کامل و موثر وجود دارد؛ در ایران شورای نگهبان مسئول انجام این کار است و در برخی کشورها دادگاه یا نهاد دیگر.

قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان وظایف دیگر شورای نگهبان را تفسیر قانون اساسی و حضور برخی از اعضای آن‌ها در بعضی از مراکز تصمیم‌گیری همچون مجمع تشخیص مصلحت نظام برشمرد و درباره بررسی مصوبات گفت: شورای نگهبان برخوردار از دو نهاد مشورتی است که یکی پژوهشکده شورای نگهبان (مجمع مشورتی حقوقی) و دیگری مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان است. کلیه مصوبات در این مجامع دقیق بررسی می‌شود و یک مصوبه در صحن شورا مورد بحث قرار نمی‌گیرد، مگر اینکه نظرات کارشناسی این مجامع دریافت شده باشد.

دکتر ره‌پیک در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به سوال دانشجویی مبنی بر اینکه آیا شورای نگهبان برای انتخابات ۱۴۰۲ تمهید ویژه‌ای اندیشیده است؟ عنوان کرد: انتخابات امسال بسیار مهم است و رهبر معظم انقلاب نیز بدان تاکیدکردند. شورای نگهبان از ماهها پیش مقدمات و آمادگی های لازم برای انجام وظایف خود را ایجاد کرده و هماهنگی های خوبی با دستگاه های مرتبط با انتخابات داشته است. انتظار از شورای نگهبان آن است که طبق قانون عمل کند. شورا هیچگاه نمی‌تواند از قانون عبور کند یا نسبت به موازین قانونی بی‌توجه باشد. در صورت نهایی شدن اصلاحات قانون انتخابات مجلس با توجه به افزایش مهلت بررسی ها، در این دوره به بررسی صلاحیت‌ها زمان بیشتری اختصاص خواهد یافت؛ بدین‌معنا که مستندات به طور دقیق بررسی خواهد شد و به طور جدی به استماع سخنان شاکیان و کسانی که ردصلاحیت شده یا صلاحیتشان احراز نشده، پرداخته می‌شود. آنچه برای ما مهم است این می‌باشد که اعتماد مردم و داوطلبان به شورای نگهبان افزایش یابد. با بررسی دقیق و مستند صلاحیت‌ها و فراهم آوردن امکان گسترده برای شنیدن دفاعیات داوطلبان این اعتماد افزایش خواهد یافت.

وی درخصوص ۴ راهبردی که رهبر معظم انقلاب برای انتخابات پیش‌رو اعلام کردند و در سوالات یکی از دانشجویان بود نیز بیان داشت: شورای نگهبان مسئول اصلی تحقق راهبرد «سلامت» است و در رابطه با سایر راهبردها یعنی مشارکت، رقابت و امنیت ضمن همکاری با دستگاههای دیگر اقدامات لازم را انجام خواهد داد. اگر بررسی‌ها و نظارت‌ها دقیق و طبق قانون انجام بگیرد، سلامت انتخابات تامین خواهد شد.

دکتر ره‌پیک خاطرنشان کرد: اگر مردم و نخبگان بدانند که شورای نگهبان در بررسی‌ها و عملکردها قانونی عمل می‌کند، اعتماد افزایش خواهد یافت و این موضوع در کنار سایر عوامل منجر به افزایش مشارکت در انتخابات خواهد شد؛ البته موضوع مشارکت متاثر از عوامل مختلفی به خصوص مسائل معیشتی و اقتصادی است.

قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان این را هم گفت که ما وظیفه و مسئولیت قانونی نداریم که از افراد بخواهیم در انتخابات نامزد شوند، اما این را به تمامی افراد و جناح‌های سیاسی که در چارچوب قانون عمل می‌کنند می‌گوییم که از آمدنشان استقبال می‌کنیم و همچون گذشته بی‌طرف خواهیم بود، طبق قانون عمل می‌کنیم و نسبت به عملکرد خودمان نیز پاسخگو خواهیم بود.

دکتر ره‌پیک در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان که پرسیده بود چرا شورای نگهبان به طور شفاف دلایل ردصلاحیت‌ها یا عدم احراز صلاحیت‌ها را بیان نمی‌کند؟ نیز بیان داشت: شورای نگهبان در بسیاری از موارد برای بیان عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها منع قانونی، شرعی و اخلاقی دارد.

دکتر طحان‌نظیف: دانشجویان مطالبه‌گر اصلاح قوانین انتخاباتی باشند

دکتر طحان‌نظیف نیز در بخش پایانی این نشست و پس از اینکه نمایندگان تشکل‌های دانشجویی به بیان انتقادات، پیشنهادات و سوال‌هایشان پرداختند، گفت: درهای شورای نگهبان به روی عموم مردم به ویژه نخبگان و تشکل‌های دانشجویی باز است. آینده کشور در دستان شما دانشجویان است و باید خود را برای تصدی مسئولیت‌های مهم آماده کنید.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به مطالباتی که در این نشست از سوی دانشجویان مطرح شد، اظهار داشت: تحقق برخی از این مطالبات نیازمند اصلاح قوانین است. ما در برخی از حوزه‌ها با نقصان و خلاء قانونی روبرو هستیم و تا زمانی که قانون اصلاح نشود، نمی‌توانیم برخی اقدامات را انجام دهیم.

وی افزود: شورای نگهبان یک نهاد قانونی است و نمی‌تواند کاری برخلاف قانون انجام بدهد. اگر هم خدای ناکرده روزی ما یا هر نهاد دیگری خارج از چارچوب قانون عمل کرد، شما دانشجویان باید متذکر شوید. در هر نظامی، قانون فصل‌الخطاب است و هیچ‌کس نمی‌تواند به نظر و سلیقه خودش عمل کند.

دکتر طحان‌نظیف خاطرنشان کرد: بنده از زمانی که سخنگوی شورای نگهبان شدم، تقریبا در تمامی نشست‌های خبری بر لزوم اصلاح قانون انتخابات تاکید کرده‌ام. جریان دانشجویی باید نقاط آسیب یا نقصان را شناسایی و مطالبه کند و یکی از این موارد، اصلاح قانون انتخابات است. البته شورای نگهبان قانون‌نویسی نمی‌کند و در انتخابات به نوعی مجری قانون در حوزه نظارت است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان ادامه داد: حدود ۷ سال از ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات توسط رهبر معظم انقلاب می‌گذرد. این سیاست‌ها درباره وجوه مختلف انتخابات و در واقع آسیب‌شناسی نظام انتخابات است که در آن راهکارها هم به نحو کلی آمده است. سیاست‌های کلی حاصل خرد جمعی و کار کارشناسی است. سال‌ها قبل شورای نگهبان، وزارت کشور و همه دستگاه‌هایی درگیر در امر انتخابات مسائل خود را درخصوص انتخابات به مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرده‌اند. این نظرات دسته‌بندی و مدون شده و طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی خدمت مقام معظم رهبری ارائه شده و ایشان نیز پس از بررسی و احیانا اصلاح مواردی را به عنوان سیاست‌های کلی انتخابات را ابلاغ کرده‌اند.

وی تاکید کرد: سیاست‌های کلی انتخابات باید مبنای عمل قرار گیرد و لازمه آن تبدیل به قانون شدن این سیاست‌هاست. ضمن احترام به تلاش‌های دولت‌ها و مجالس گذشته اما متاسفانه در هفت سال گذشته به این سیاست‌ها توجه کافی نشده و اگر هم توجه شده با خروجی ملموسی روبرو نبودیم؛ بجز دو مورد که یکی درباره شفافیت منابع مالی نامزدها بود، اما فرصت اجرا پیدا نکرد و دیگری راجع به ساماندهی ثبت‌نام‌های ریاست جمهوری بود. شورای نگهبان در سال ۱۴۰۰ بر اساس بند ۵-۱۰ و تعداد دیگری از بند‌های سیاست‌های کلی، ابلاغیه‌ای در خصوص حداقل شرایط و ضوابط کافی ثبت‌نام‌های انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرد؛ چرا که در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری با ثبت‌نام‌های تفننی زیادی روبرو بودیم.

سخنگوی شورای نگهبان درباره طرح «اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» نیز ابراز امیدواری کرد این طرح هرچه زودتر به نتیجه برسد و در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان درباره شفافیت منابع مالی نامزدها گفت: قانون مورد اشاره در سال ۱۳۹۸ به تصویب رسید و در بهمن همان سال ابلاغ شد، اما به دلیل نزدیکی زمان تصویب و ابلاغ این قانون با زمان برگزاری انتخابات مجلس یازدهم، فرصت اجرا پیدا نکرد. ما در جلساتی که با مسئولان دستگاه‌های مرتبط به خصوص وزارت کشور داشتیم، تاکید کردیم که از هم اکنون باید برای اجرای این قانون تمهیدات لازم فراهم و در انتخابات ۱۴۰۲ اجرا شود. امیدواریم که امسال این قانون اجرا شود.

وی درباره شفافیت شورای نگهبان هم بیان داشت: شورای نگهبان در موضوع شفافیت بدون هیچ گونه الزام قانونی پیشگام بوده است. نظرات شورا درباره هر طرح و لایحه‌ای در سامانه‌ نظرات شورای نگهبان بارگذاری شده و مشروح مذاکرات شورای نگهبان نیز پس از پیاده‌سازی در این سامانه بارگزاری می‌شود و عموم مردم می‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. علاوه بر اینها، گزارش استدلال‌های شورای نگهبان نیز در آن سامانه ارائه می‌شود که مورد استقبال نمایندگان و نخبگان قرار گرفته است. در بحث بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات نیز همانطور که گفته شد انتشار عمومی نیاز به مجوز قانونی دارد و ما با منع شرعی مواجه‌ایم چراکه بحث آبرو و حیثیت افراد در میان است.

دکتر طحان‌نظیف در بخش پایانی صحبت‌هایش با بیان اینکه شورای نگهبان با بیش از ۳۰۰ هزار ناظر مردمی (این ناظران از اقشار مختلف مردم هستند) برای امر نظارت بر برگزاری انتخابات در سراسر کشور همکاری دارد، از دانشجویان و همچنین اهالی رسانه خواست که در اسفند ماه سال جاری که دو انتخابات مهم برگزار می‌شود، از سوی شورای نگهبان به عنوان ناظر پای صندوق‌های رای حضور داشته باشند و خود شاهد روند برگزاری انتخابات در یک شعبه اخذ رای و آن را برای دیگران روایت کنند.

گفتنی است؛ نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در یک کارگاه آموزشی که با ارائه دکتر فتاحی‌ زفرقندی قائم‌مقام پژوهشکده شورای نگهبان تشکیل شده بود نیز حضور یافتند و با فرآیندها و کارکردهای شورای نگهبان آشنا شدند.

دانشجویان حاضر در این بازدید علمی نیز عبارت بودند از: امیرمحمد کولانی (دبیرکل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان و دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی) و معصومه محمدزاده (قائم‌ مقام واحد خواهران اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان و دانشجوی دانشگاه تبریز)، سید شایان ابهری احمدی (عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل)، معین رضیئی (دبیر تشکیلات اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل و دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی)، محسن نراقی (مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه تهران)، رقیه قاسمی (مسئول خواهران بسیج دانشگاه شهید بهشتی) و سیدمحمد زمانی (از بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت)، محمدرضا غلامی (از مجمع اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی)، امیررضا بخشی‌پور (دبیر دفتر تحکیم وحدت و دانشجوی دانشکده وزارت امور خارجه)، فاطمه‌سادات هوشمند (از دفتر تحکیم وحدت و دانشجوی دانشگاه امیرکبیر) و محمدامین شاکر و محمدابراهیم جغتایی (از جنبش عدالتخواه دانشجویی و از دانشجویان دانشگاه علم و صنعت).