رئیس سازمان زندان‌ها: کار اجباری در زندان نداریم
مهر: رئیس سازمان زندان‌های کشور گفت: در دو سه سال اخیر نرخ بازگشت مجدد زندانیان به ندامتگاه ها کاهش پیدا کرده است.
غلامعلی محمدی، در هفتمین روز از هفته قوه قضائیه با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر در پاسخ به این پرسش که آیا مدیریت زندان کار سخت و پر مسئولیتی است یا تصورات بر این است، گفت: زندانبانی یکی از ده شغل سخت است که در همه دنیا سخت و مشکل شناخته شده، ولی سختی کار بیشتر متوجه همکاران بنده در صف و بخش دیگر متوجه ستاد است و بنده جزئی از این مجموعه بزرگ هستم.
وی در ارزیابی خود از اقدامات تربیتی و اصلاحی که در وضعیت زندانیان و تحولی که باید به لحاظ روحی و روانی اتفاق بیافتد، اظهار داشت: زندان یکی از واقعیت‌های تلخ جوامع بشری است و ما در قبال این واقعیت تلخ باید این را بپذیریم که مهمترین رسالت و مأموریت ما در امر زندانبانی، اصلاح و تربیت زندانیان و بازگشت سعادتمندانه زندانیان به آغوش جامعه است و این موضوع ترجیع بند همه اقدامات ما در سازمان زندان‌ها است.
رئیس سازمان زندان‌های کشور تصریح کرد: آرم سازمان زندان‌ها آیه شریفه ” و من احیاها فکانما احیا الناس جمعیا” است که نشان می‌دهد هدف و نشانه و اقدامات اساسی که باید در زندان‌ها شکل بگیرد مبتنی بر همین آموزه‌های دینی است؛ آیه شریفه قرآن ناظر بر این است که اگر کسی جان یک نفر را نجات دهد گو اینکه به امتی حیات بخشیده و در تأویل این آیه شریفه آمده است که اگر کسی موفق شود فردی را از گمگشتگی به ره یافتگی هدایت کند گو اینکه او را زنده کرده است. فعالیت‌های ما در زندان در سه محور کلی اقدامات تأمینی، تربیتی و حمایتی تقسیم می‌شود.
رئیس سازمان زندان‌های کشور اظهار داشت: در بحث اقدامات تأمینی، سازمان زندان‌ها مجری آرای صادره از سوی مراجع قضائی است و ما مکلف هستیم یک تعداد از افرادی که معارض قانون هستند در محلی بنام زندان نگهداری کنیم، امنیت آنها را حفظ کنیم، وضعیت مناسبی برای نگهداری از آنها اعم از خوراک، پوشاک، وسایل گرمایشی و سرمایشی و بهداشتی مهیا کنیم.
وی افزود: فعالیت دوم سازمان زندان‌ها اقدامات تربیتی است بدین معنی که تمام هدف گذاری ما در زندان‌ها باید منتهی به اصلاح رفتار زندانیان شود که در این رابطه هم اکنون اقدامات فرهنگی و تربیتی از جمله آموزش کلاسیک، نهضت سواد آموزی تا مقطع دکتری در حال انجام است و همچنین در سال گذشته نیز فرد زندانی بود که در زندان از پایان نامه ارشد و رساله دکتری خود دفاع کرد، در عین حال در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی افراد زیادی را در این حوزه داشته ایم.
محمدی اضافه کرد: در سال گذشته ۹۷۰۰ نفر از زندانیان در فعالیت‌های قرآنی شرکت کردند و تنها در سال ۱۴۰۱، ۷۲ زندانی موفق به حفظ کل قرآن و ۶۷ زندانی موفق به حفظ بیست جز قرآن و ۱۴۵ زندانی داشتیم که حافظ ۱۵ جز قرآن شدند. همچنین در فعالیت‌های ورزشی جشنواره‌های ورزشی را برای زندانیان تدارک دیدم. همه این چرخه اقدامات اصلاحی و تربیتی بدین منظور است که اوقات فراغت زندانیان را با حرفه آموزی و مهارت‌هایی که زمینه ساز اشتغال زندانیان در داخل زندان که می‌تواند بستری برای ایجاد اشتغال در خارج از زندان گردد، غنی و پر کنیم.
رئیس سازمان زندان‌های کشور گفت: در تکمیل اقدامات تربیتی، اقدامات حمایتی را در جهت کاهش آسیب‌ها داریم؛ توجه ما به خانواده زندانیان و زندانیان، مداخلات روانشناسی و اقدامات مددکاری که در زندان انجام می‌دهیم، مراقبت بعد از خروج از زندان که به هر جهت ما باید همچنان زندانیان را پایش و نظارت کنیم و تلاش کنیم که اینها به چرخه مجدد زندان برنگردند.
محمدی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از زندانیان که از زندان خارج می‌شوند و دوباره به زندان بر می‌گردند، گفت: خوشبختانه به لحاظ توجهی که قانون گذار به حوزه اشتغال داشته است و اعتبارات و تسهیلاتی که در این حوزه قائل شده توانسته ایم در یکی، دو سال اخیر به موضوع اشتغال خیلی بها بدهیم و همین اشتغال سبب شده که در دو، سه سال اخیر بازگشت مجدد به زندان کاهش پیدا کند، در سال ۹۹ از هزار نفر تعداد ۶۶ نفر بازگشت به زندان داشتند، در سال ۱۴۰۰ از هزار نفر ۵۵ نفر بازگشت داشتند و در سال ۱۴۰۱ که تسهیلات هم افزایش پیدا کرد از هزار نفر تنها ۴۵ نفر بازگشت مجدد به زندان داشتند که حکایت از این دارد که هرچقدر به اشتغال بها دهیم می‌توانیم نرخ بازگشت به زندان را کاهش دهیم.
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه شما در برنامه تحول یک تعهد ۵۰ هزار اشتغال زایی در سال را دارید، گفت: بله همین طور است؛ خوشبختانه ما این توفیق را داشتیم که با همت همکاران، مشارکت و همکاری مراجع محترم قضائی در حوزه اشتغال، یک رشد قابل توجهی را در سال ۱۴۰۱ حتی نسبت به سال ۱۴۰۰ داشته باشیم و حدوداً ۷۵ هزار نفر زندانی اعم از مولد و نشسته را در زندان‌ها مشغول کار کردیم.
محمدی اضافه کرد: در حال حاضر ما هزار واحد تولیدی در زندان‌ها داریم با ۵ هزار محصولی که حاصل زحمات زندانیان است؛ محصولات در حوزه پوشاک، بخش زراعت، خدمات، صنعت و… می‌باشد که این خدمات متنوع حاصل زحمات زندانیان در بخش اشتغال نشسته و بخش عمده آن در بخش اشتغال کارگاهی است.
رئیس سازمان زندان‌های کشور گفت: بخش عمده کارگاه‌ها در داخل زندان‌ها و در خارج از محیط بند و در سوله‌های بزرگی است که در زندان‌ها تدارک دیده شده است.
وی تصریح کرد: ما بعضی از زندان‌ها را داریم که جمعیت این زندان‌ها از خیلی از بخش‌ها بیشتر است، وقتی یک زندانی را داریم که حدود ۱۲، ۱۳ هزار زندانی دارد می‌تواند یک شهرک محسوب شود. ما اراضی زیادی را در داخل زندان داریم که کارگاه‌های صنعتی، کشاورزی و خدماتی ما در مجاورت زندان‌ها و اندرزگاه‌ها است که در داخل پوسته زندان، زندانیان از اندرزگاه‌ها و بندهای مربوطه در این کارگاه‌ها مشغول به کار می‌شوند و سپس برای استراحت به زندان بر می‌گردند.
محمدی اظهار داشت: علاوه بر اشتغال نشسته که در آن زندانی در بند خود مشغول به کار است و اشتغال کارگاهی داخل زندان، یک تعداد از زندانیانی نیز که واجد شرایط هستند بر اساس اجازه‌ای که مراجع قضائی می‌دهند در محیط‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی خارج از زندان مشغول به کار می‌شوند.
وی با اشاره به حوزه اشتغال خاطر نشان کرد: ما در عمل و در زندان‌ها تجربه کرده ایم که هر چه قدر به اشتغال بها دهیم، حتی در درون زندان‌ها می‌توانیم تخلفات را کاهش دهیم؛ همانطور که در جامعه بیکاری آسیب است در زندان‌ها هم اگر نتوانیم زمینه‌های اشتغال را برای زندانیان فراهم کنیم حتماً باید منتظر باشیم که آمار تخلفات را بالا ببینیم بنابراین ما هرچقدر در حرفه آموزی و اشتغال سرمایه گذاری کنیم به همان نسبت می‌توانیم آمار تخلفات و آسیب‌های داخل زندان را کاهش دهیم.
در بندهای کارگری حداقل تخلفات را در زندان‌ها داریم
رئیس سازمان زندان‌های کشور تصریح داشت: تجربه نشان داده که در بندهای کارگری ما حداقل تخلفات را در زندان‌ها داریم.
زندانیان به واسطه اشتغال دستمزد دریافت می‌کنند
محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا زندانیان در قبال اشتغال، حقوق ثابتی را هم دریافت می‌کنند، بیان داشت: به واسطه اشتغال، زندانیان دستمزد دریافت می‌کنند و این یک تکلیف قانونی است که ما کار هیچ زندانی را بدون پاداش در نظر نگیریم، البته میزان پرداخت دستمزد به مهارت زندانی، نوع کاری که انجام می‌دهد و منطقه‌ای که زندانی در آن فعالیت می‌کند بستگی دارد.
در سال گذشته ۴۰ درصد رشد پرداخت دستمزد داشتیم
وی بیان داشت: ما در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۰، ۴۰ درصد رشد پرداخت دستمزد داشتیم و امسال هم مترصد این هستیم که با توجه به شاخص‌های تورمی دستمزد زندانیان را هم افزایش دهیم.
رئیس سازمان زندان‌های کشور تاکید کرد: ما کار اجباری در زندان نداریم و کار برای زندانیان داوطلب کار است، اما ما باید این هنر را داشته باشیم که اوضاع را به نحوی مدیریت کنیم که زندانیان تمایل برای انجام کار داشته باشند که خوشبختانه رغبت و انگیزه در بین زندانیان برای اشتغال فراهم شده است.
محمدی تصریح داشت: یک تعداد از زندانیان هستند که تمایل دارند از ارفاقات قانونی مثل مرخصی و خروج از زندان بهره‌مند شوند که ما بهره مندی از این ارفاقات قانونی را در گرو امتیازاتی در نظر گرفتیم که از مهمترین این امتیازات، اشتغال و حرفه آموزی داخل زندان است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا شما از ظرفیت بخش خصوصی در امر اشتغال و حرفه آموزی استفاده خواهید کرد، بیان داشت: قطعاً همین طور است. به موجب اختیارات قانونی که داریم و بر اساس تسهیلاتی که تفویض شده از این ظرفیت استفاده خواهیم کرد، حتی مشوق‌هایی را هم قانونگذار برای ما تدارک دیده که این مشوق‌ها سبب می‌شود بخش خصوصی برای فعالیت در داخل زندان رقبت نشان دهد.
رئیس سازمان زندان‌های کشور با اشاره به این مشوق‌ها گفت: مشوق‌ها در وحله اول این است که اگر سرمایه گذار به داخل زندان‌ها آمد سود حاصل از تولید او معاف از پرداخت مالیات است ضمن آنکه کسانی که در داخل زندان‌ها سرمایه گذاری می‌کنند از تسهیلات بهره مند می‌شوند.
محمدی افزود: ما در برخی از زندان‌ها سوله‌هایی داریم که شاید خیلی بزرگ‌تر از سوله‌هایی باشند که حتی در شهرک‌های صنعتی وجود دارد.
وی با بیان اینکه سرمایه گذاران با اقدام به سرمایه گذاری در زندان‌ها می‌توانند از تسهیلاتی که به آنها اعطا می‌کنیم بهره‌مند شوند، اعلام کرد: در سال گذشته ۲۸۲ میلیارد تومان از تسهیلاتی که قانونگذار در اختیار قرار داده را جذب کردیم. همین جذب اعتبارات حکایت از اقبال بخش خصوصی دارد و بخشی از این اعتبارات که جذب نشده به دلیل این بوده که اینها باید تسهیلات را از بانک‌ها دریافت کنند و طبیعی است که باید وثایق لازم را تودیع کنند.
رئیس سازمان زندان‌های کشور خاطر نشان کرد: معافیت مالیاتی از سود حاصل از تولید و بهره مندی از تسهیلات قابل توجه بدون بهره، بهترین تشویق برای رقبت و انگیزه سرمایه گذاران است تا در داخل زندان‌ها ایجاد اشتغال کنند.
طبقه بندی زندانیان را در مؤلفه‌های کلی رعایت می‌کنیم
رئیس سازمان زندان‌های کشور در خصوص بحث طبقه بندی زندانیان به لحاظ منشأ جرم نیز بیان داشت: با قاطعیت عرض می‌کنم که ما طبقه بندی را در کلان اجرا می‌کنیم و از گذشته‌های دور طبقه بندی انجام می‌شده است.
محمدی با اشاره به اینکه طبقه بندی زندانیان مؤلفه‌های مختلفی دارد گفت: طبقه بندی بر اساس جنس است که خیلی طبیعی است. طبقه بندی بر اساس سن است که الان در همه کشور می‌توانیم با قاطعیت اعلام کنیم که کودکان، نوجوانان و جوانان جدا از زندانیان بزرگسال در محل‌هایی به نام کانون‌های اصلاح و تربیت نگه داری می‌شوند.
وی ادامه داد: درون زندان‌ها نیز متهمین را از محکومین جدا می‌کنیم. در بین محکومین هم بر اساس نوع جرم، محکومین جرایم خشن را از سایر زندانیان و جرایم عمدی را از جرایم غیر عمد جدا می‌کنیم، اما در جزئیات این طبقه بندی، بخشی از این امر به بضاعت ما و شرایط زندان بستگی دارد.
رئیس سازمان زندان‌های کشور تصریح کرد: در زندان‌های جدید الحداث توانستیم فضاهای گسترده‌ای را ایجاد کنیم لذا در مؤلفه‌های جزئی هم توانسته این طبقه بندی را کامل اجرا کنیم.
محمدی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه چه میزان از زندان‌های ما مجهز به امکانات دوربین برای ثبت و ضبط تصاویر هستند، اظهار داشت: زندان یک حلقه امنیت از حلقه‌های امنیتی کشور است. در حد امکاناتی که به ما داده شده استفاده حداکثری برای تجهیز امنیتی درون زندان‌ها داشته ایم.
وی با بیان اینکه این تجهیزات به حد کفایت نیست، بیان داشت: هنوز نیازمند این هستیم که بتوانیم از اعتبارات مناسب برخوردار باشیم تا در حد ایده آل و نقطه مطلوب از تجهیزات امنیتی بهره مند شویم.
رئیس سازمان زندان‌های کشور با اشاره به بحث دادرسی الکترونیک، اظهار داشت: در دادرسی الکترونیک، زندانی می‌تواند از محل زندان، تصویر و صدای خود را به مقام قضائی که در فرآیند دادرسی او را محاکمه می‌کند برساند و خوشبختانه در این فرآیند ما الان رو به رشد هستیم و می‌توانم اعلام کنم که ۷۷ درصد از اعزام‌های ما در زندان‌ها به شیوه دادرسی الکترونیکی انجام می‌شود، یعنی بدون نیاز اعزام زندانی به خارج از زندان برای رفتن به دادگاه همچنین از بستر همین دادرسی الکترونیک زندانیان حتی می‌توانند با خانواده‌های خود در استان‌های دور دست ملاقات کنند.
محمدی در تکمیل اظهارات خود در بحث نصب دوربین جهت ثبت و ضبط تصاویر زندانیان جدای از بحث دادرسی الکترونیک اظهار داشت: در نصب دوربین‌ها، اهم و مهم را لحاظ کردیم. در جاهایی که برای ما اهمیت و اولویت خاص دارد حتماً دوربین را نصب کردیم.
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه در بحث طراحی نظام‌های انگیزشی یا مشارکت نهادهای مردمی و مجموعه‌های فرهنگی برای اصلاح مجرمین و ترمیم روابط اجتماعی آنها چه برنامه‌ای دارید گفت: یکی از محل‌هایی که می‌تواند موجب مشارکت افرادی که انگیزه امور خیر را دارند زندان‌ها است و ما شاهد هستیم که در مناسبت‌های مختلف خیرین به صورت رایج در آزادسازی زندانیان و امور حمایتی مشارکت می‌کنند.
در سال گذشته ۴۰۰ گروه جهادی به زندان‌ها رفتند و خدمات مختلفی را ارائه دادند
رئیس سازمان زندان‌های کشور ادامه داد: کمک خیرین همیشه در امور مربوط به آزادسازی و کمک‌های مادی نیست، خیلی از خیرین هستند که به واسطه هنر و تخصصی که دارند، هنر و تخصص خود را در اختیار زندان قرار می‌دهند که ما اینها را در قالب گروه‌های جهادی تعریف می‌کنیم. در سال گذشته ۴۰۰ گروه جهادی به زندان‌ها رفتند و خدمات مختلفی را ارائه کردند که در این رابطه می‌توان به خدمات پزشکی، مداخلات روانشناسی و سایر امور اجتماعی اشاره کرد.
محمدی در خصوص پخش تصاویر مربوط به وضعیت برخی زندانیان که گفته می‌شود زندانیان شاخصی در زندان‌ها هستند نیز بیان داشت: تصویری که پخش شد مثل فیلم‌های تکراری است که علی ماشاالله در طول سنوات پخش می‌شود. نمی‌خواهم از وضعیت فعلی خود را مبرا کنم ولی کلیپی که پخش شد حداقل مربوط به پنج، شش سال پیش است. نکته اول اینکه در زمان وقوع این اتفاق با افرادی که فضا را برای این زندانی فراهم کردند برخورد شد. ما ادعا نمی‌کنیم که هیچ تخلفی در زندان صورت نمی‌گیرد. این تخلف، تخلف از این جهت بود که یک نفر موبایل به داخل زندان برده و توانسته این تصویر را ضبط کند. نه اینکه چون موبایل برده و ضبط کرده ما بخواهیم صورت مسئله را پاک کنیم، اینکه مسائل داخل زندان به هر طریقی به بیرون منتقل می‌کند از طریق موبایل که ورود آن به داخل زندان ممنوع است، همان زمان برخورد شده است.
هیچ مماشاتی با کسانی که داخل زندان تخلف می‌کنند نداریم
وی در خصوص پخش تصویر دیگری از همان شخص در داخل زندان در این دوره مدیریت سازمان زندان‌ها نیز بیان داشت: بنده این تصاویر را ندیده بودم. اینکه این تصاویر داخل زندان تهیه شده باشد باید برای ما مسجل شود. به عنوان رئیس سازمان حداقل باید در جریان این امور مخصوصاً که فرمودید در این دوره مدیریت اتفاق افتاده، باشم. البته نمی‌توانیم که منکر چنین تخلفاتی باشیم. هیچ زمانی نمی‌توانیم تخلفات را در داخل زندان‌ها ریشه کن کنیم اما می‌توانیم کاهش دهیم و الان هیچ مماشاتی با کسانی که داخل زندان تخلف می‌کنند نداریم.
رئیس سازمان زندان‌های کشور ادامه داد: نکته دوم اینکه این نیست که داخل زندان، زندانیان فقط محدود به غذایی باشند که داخل زندان به آنها ارائه می‌شود. در داخل زندان، زندانیان می‌توانند از فروشگاه‌های داخل زندان وسایل و مواد غذایی را تهیه و خودشان آن را تبخ کنند.
محمدی اظهار داشت: با فرض اینکه تصاویر پخش شده مربوط به داخل زندان باشد، نفس این قضیه که سیخ داخل زندان باشد تخلف است و سیخ جز اقلام ممنوعه است.
وی در رابطه با ورود موبایل به درون زندان نیز اظهار داشت: ممکن است برخی موبایل‌ها، موبایل‌های بند انگشتی جاسازی باشد اما ممکن است یک کارمند ما هم تخلف کند هرچند که تعداد کارمندان متخلف بسیار کم است. به عنوان یک نوید و خبر خوش عرض می‌کنم که در همین یکی دو سال اخیر که توجهات ویژه ای را به همکاران داشتیم، آمار تخلفات کارکنان هم به نحو چشمگیری کاهش پیدا کرده است.
رئیس سازمان زندان‌های کشور با تاکید بر اینکه ورود اشیا ممنوعه اعم از مواد مخدر و موبایل جز خطوط قرمز ما است گفت: ما در رابطه با اینکه کارمندی این دو تخلف را انجام داده باشد، اشیا ممنوعه را وارد زندان کرده باشد اعم از مباشرت یا معاونت شدیدترین برخوردها را خواهیم داشت. این شدیدترین برخورد در وهله اول تعلیق از خدمت است و در بسیاری از موارد هم منتهی به اخراج کارمند شده است.
محمدی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه این تصویری که پخش شد مربوط به شهرام جزایری بود و آیا ایشان در زندان به سر می‌برد گفت: آقای شهرام جزایری در زندان هستند. آقای بابک زنجانی هم دوران تحمل خود را طی می‌کنند.
وی درباره پرونده اکبر طبری مدیر کل اسبق امور مالی و اداری قوه قضائیه و معاون دفتر رئیس قوه قضائیه سابق و اینکه آیا این افراد شاخص از امتیازات ویژه ای برای گرفتن مرخصی‌های طویل المدت برخوردار هستند، گفت: هرگز زندانیان از هیچ امتیاز ویژه ای برخوردار نخواهند بود اما در طبقه بندی که به آن اشاره شد بخشی از طبقه بندی بر اساس شخصیت افراد است، ممکن است در زندان استاد دانشگاه یا افراد بسیار متشخصی داشته باشیم که این افراد را نمی‌توانیم در کنار یک زندانی شرور، سابقه دار و یا یک معتاد قرار دهیم.
رئیس سازمان زندان‌های کشور تصریح داشت: اینکه افراد شاخص از امتیازات ویژه ای برخوردار باشند هرگز چنین چیزی نیست ضمن آنکه در خصوص مرخصی هم ما پیشنهاد دهنده هستیم اما این مرجع قضائی است که در خصوص بهره مندی از این نوع ارفاق قانونی موافقت یا مخالفت می‌کند.
محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا آقای طبری، آقای هاشمی و آقای نجفی در زندان هستند یا خیر، گفت: آقای طبری از مرخصی طویل المدت بهره مند نشده است. اگر وی در زندان نیست به دلیل تصمیم مرجع قضائی است نه به لحاظ اعطای مرخصی. ممکن است یک زندانی درخواست اعمال ماده ۴۷۷ کند و در فرآیند رسیدگی به این ماده به صورت موقت اجرای حکم متوقف شود، اجرای حکم که متوقف شد وی به خارج از زندان می‌رود و مجدداً به وضعیت محکومیت اتهام زندانی رسیدگی می‌شود. اگر در فرآیند رسیدگی، کاشف به عمل آمد که نباید داخل زندان شود یا تبرئه می‌شود و یا ممکن است نسبت به مجازات او تخفیف داده شود و یا ممکن است به زندان برگردد.
وی درباره پرونده محمد علی نجفی هم بیان داشت: آقای نجفی هم نه از مرخصی بهره مند است و نه در زندان به سر می‌برد اما بر اساس تصمیم مرجع قضائی موجبات آزادی ایشان فراهم شده است. فکر می‌کنم ایشان رضایت شاکی خصوصی را گرفته باشد. زمانی که محکومی رضایت شاکی خصوصی را دریافت کند می‌تواند به موجب قانون از ارفاقات قانونی بهره مند شود. موجبات آزادی آقای نجفی از تسهیلاتی که قانونگذار در حقوق کیفری پیش بینی کرده فراهم شده است.
رئیس سازمان زندان‌های کشور تصریح کرد: آقای طبری، آقای هاشمی و آقای نجفی به واسطه مرخصی طویل المدت خارج از زندان نیستند اما در زندان هم نیستند، آزادی این افراد به واسطه تسهیلاتی است که قانونگذار تدارک دیده و همه اینها در چارچوب موازین قانونی آزاد شده اند.
