شمس‌الواعظین، روزنامه‌نگار: خروج مرجعیت رسانه‌ای از کشور برای امنیت ملی خطرناک است/ روزنامه مقبولیت خود را از دست نداده؛ یکی از روزنامه‌های ژاپنی امروزه یازده میلیون تیراژ دارد/ رسانه باید اعتماد عمومی را جلب کند
جماران: «انجمن علمی مطالعات صلح ایران» و «خانه اندیشمندان علوم انسانی» عصر روز سه شنبه دوم مرداد ماه میزبان همایش علمی – تخصصی «گفتمان صلح و دولت آینده در ایران» بود.
ماشاالله شمس الواعظین، روزنامه نگار و پژوهشگر ارشد در حوزه مطالعات رسانه محور سخنان خود را بر صلح اجتماعی و مرجعیت رسانه در ایران قرار داده و با بیان اینکه بیش از بیست سال است مرجعیت رسانه‌ای به خارج از کشور منتقل شده، این موضوع را برای امنیت ملی کشور خطرناک خواند.
شمس‌الواعظین با برشمردن مرجعیت‌های مختلف در جامعه، یکی از این مرجعیت‌ها را مرجعیت رسانه‌ای خواند: «مرجعیت‌ها نقش مؤثری در ساخت باور افراد جامعه دارد. در واقع، مرجعیت باورساز است؛ به این صورت که نفوذ کلام دارد، کلامش به تمایل تبدیل می‌شود و آرام‌آرام ساختار ذهنی را فراوری می‌کند و به یک باور تبدیل می‌شود.»
او با بیان اینکه بیش از بیست سال است که مرجعیت رسانه‌ای به خارج از کشور منتقل شده، این موضوع را دلیل اصلی طرح چنین موضوعی در این جلسه عنوان کرد و افزود: «در جامعه ما، پیام در داخل تولید می‌شود ولی در خارج فرآوری شده و به عنوان خبر معتبر و دست اول به مخاطبان عرضه شده و باور را شکل می‌دهد. محل تولید پیام داخل است اما دریافت‌کننده پیام، آن را پس از گردش دور جهان دریافت می‌کند و این موضوع از منظر امنیت ملی برای کشور ما خطرناک است.»
او، دادن مرجعیت به رسانه ملی را در کنار برخورد با رسانه‌های مستقل از دلایل خروج مرجعیت رسانه‌ای از کشور دانست و به طرح این سوال پرداخت که آیا می‌توان مرجعیت رسانه‌ای را بومی‌سازی کرد و به کشور بازگرداند؟ به باور این فعال رسانه‌ای، چنین چیزی ممکن است درصورتی‌که به ویژگی‌هایی توجه کنیم که به یک رسانه مرجعیت می‌بخشند.
به گفته شمس‌الواعظین، رسانه‌ای که می‌خواهد مرجعیت کسب کند باید اعتماد عمومی را جلب کند و این امر نیاز به برنامه‌ریزی دارد. او در این زمینه به روزنامه جامعه در دهه ۱۳۷۰ اشاره کرد و قتل نوه مرحوم مصدق در آن دوره را مثال زد که پتانسیل تبدیل به یک بحران سیاسی را داشت، اما با تیتر روزنامه و اطلاع‌رسانی شفاف این روزنامه که مورد وثوق مردم بود، این موضوع پس از سه روز فراموش شد.
او اعتبار را یکی دیگر از عوامل کسب مرجعیت رسانه‌ای برشمرد و آن را مستلزم کار حرفه‌ای خواند: « مطالبه‌گری در چارچوب قانون اساسی و حقوق بشر را می‌توان از جمله وظایف روزنامه‌نگاری برشمرد که کار حرفه‌ای را رقم می‌زند.»
این روزنامه نگار باسابقه همچنین «سنجش اجتماعی» را یکی دیگر از ملاک‌های اعتبارسنجی رسانه برشمرد و افزود: «اینکه گفته می‌شود با تسلط فضای مجازی رسانه‌های مکتوب کارایی خود را از دست داده‌اند، درست نیست. یکی از روزنامه‌های ژاپنی امروزه یازده میلیون تیراژ دارد.»
او یکی دیگر از شرایط کسب مرجعیت رسانه‌ای را کثرت‌گرایی خواند و عنوان کرد: «رسانه‌ها در رقابت است که به مرجعیت دست می‌یابند. در بازاری پررونق، رسانه‌ها ناگزیر هستند تا مزیت رقابتی برای مخاطب‌سازی داشته باشند تا مرجعیت کسب کنند.»
او در پایان سخنان خود، اصل نهم از منشور اصول بین‌المللی اخلاق حرفه‌ای در روزنامه‌نگاری را برای حضار خواند: «تعهد اخلاقی نسبت به ارزش‌های عام انسانی، روزنامه‌نگار را به پرهیز از هر نوع توجیه یا تحریک به جنگ‌های متجاوزانه و مسابقه تسلیحاتی، به‌ویژه در مورد تسلیحات هسته‌ای، و به پرهیز از همه شکل‌های خشونت، نفرت یا تبعیض، به‌خصوص، نژادپرستی و آپارتاید، سرکوبگری رژیم‌های استبدادی، استعمار و استعمار نوین و همچنین به پرهیز از سایر مصایب بزرگ مضر به حال بشریت نظیر فقر، سوءتغذیه و بیماری‌ها ملزم می‌کند، و با تعقیب چنین رویه‌ای است که روزنامه‌نگار می‌تواند به امحاء جهل و سوءتفاهم میان مردم کمک کند و اتباع یک کشور را در مورد نیازها و آمال دیگران حساس سازد، و احترام به حقوق و شئون همه ملل، مردم و افراد را بدون لحاظ نژاد، زبان، ملیت، مذهب و باورهای فلسفی تضمین کند.»
به گفته این فعال رسانه‌ای، اگر این مسائل را در دستور کار قرار دهیم و به تعقیب آنها بپردازیم می‌توانیم به فراهم شدن صلح کمک کنیم.
