چقدر تا مذاکره و توافق ایران و امریکا فاصله داریم؟

این روز‌ها صحبت از احتمال مذاکره بسیار شنیده می‌شود. پیروزی مسعود پزشکیان نیز به احتمال از سرگیری مذاکرات دامن‌زده است. حالا مسأله اینجاست که باید با آمریکا در حال حاضر گفتگو کرد یا تا پایان نتایج انتخابات صبر کرد. برخی معتقدند که در صورت توافق طی ماه‌های آینده، جمهوری خواهان از این مسأله به عنوان یک عامل تبلیغی انتخاباتی استفاده می‌کنند و دموکرات‌ها به همین خاطر تن به گفتگو با ایران نخواهند داد.

رحمان قهرمانپور، کارشناس روابط بین‌الملل، درباره احتمال شروع مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن تا زمان انتخابات آمریکا به «انتخاب» گفت: شروع مذاکرات کار دشواری نیست، اما مسأله اینجاست که به نتیجه رساندن مذاکرات حتماً کار دشواری خواهد بود. انتخابات آمریکا در اوج خود قرار دارد و حزب دموکرات هم دچار بحران داخلی است. مشخص نیست بایدن نامزد خواهد شد یا خیر و در این شرایط مذاکره با ایران در اولویت کاخ سفید و حزب دموکرات نیست. از لحاظ رقابت با ترامپ و مسائل داخلی حزب دموکرات، بعید است که کاخ سفید مذاکراتی را آغاز کند و به نتیجه هم برساند. به نظر می‌رسد الان شرایط برای نتیجه گرفتن از مذاکرات فراهم نیست و کنوانسیون حزب دموکرات در ماه آگوست باید اول نامزد خود را مشخص کند.

وی در ادامه درباره تمایل آمریکا برای گفتگو با ایران بیان کرد: در یک طرف مذاکره یعنی ایران یک تغییر مثبت به نفع مذاکرات اتفاق افتاده است؛ در طرف آمریکا هنوز شرایط برای آغاز مذاکرات جدی فراهم نیست. شاید تبادل پیام محدود صورت بگیرد. اینکه آمریکا بخواهد در شرایط فعلی مذاکراتی را با ایران شروع کند و برخی از تحریم‌ها را رفع کند، چنین گزینه‌ای در دستور کار نیست. در ایران با پیروزی پزشکیان انتظارات برای آغاز مذاکرات تشدید شده است.

او افزود: مسأله این است که افزایش انتظارات برای گفتگو با غرب، می‌تواند منجر به تبادل پیام و کاهش برخی محدودیت‌ها از سوی آمریکا شود. آن چیزیکه اتفاق نمی‌افتد توافق بزرگ است، توافقی که جایگزین برجام باشد و همه‌ی موارد را شامل شود. من در مورد دشوار بودن توافق جامع صحبت می‌کنم.

قهرمانپور ادامه داد: هم ترامپ تجربه ۴ سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ را دارد و با اعمال فشار ایران را عقب نمی‌زند، از آن طرف ایران هم تجربه تحریم‌های آمریکا را دارد که نباید دست کم گرفته شود. در هر دو طرف نوعی واقع بینی نسبت به مذاکره شکل گرفته است. هم ترامپ و هم ایران می‌دانند که با روال سابق نمی‌توان پیش رفت. در عمل اینکه چه کسانی چنین مذاکراتی را پیش ببرند، بستگی به وزارت خارجه و تیم ترامپ و تیم پزشکیان دارد. توافق در سطح کلان هم نیاز به اجرایی کردن در نظام اداری دو کشور دارد. بنابراین این فرضیه وجود دارد اما اجرایی شدن آن بستگی دارد که ترکیب کابینه چگونه خواهد بود. در سطح کلان هم توافق اتفاق بیوفتد، نیازمند کارگزارانی برای اجرا هستیم.

این کارشنارس روابط بین‌الملل درباره کاهش سنگ‌اندازی‌ها در مسیر پزشکیان برای توافق گفت: برخی معتقدند که چون هر دو جناح از تشدید بحران خسته شدند و شرایط اقتصادی هم خوب نیست، به سمت نوعی اجماع نظر بروند. ضمن اینکه ما در انتخابات هم دیدیم که رقابت بیشتر در مرکز سیاسی بود. سیاست یک امر اقتضایی است و باید نسبت به شرایط آن را بسنجیم. فراموش نکنیم که هر دولت در ایران طی دو سال اول کاری خود موفق عمل کرده است. بعد از آن است که صف‌بندی‌هایی شکل گرفت. وقتی روحانی سر کار آمد همین شرایط خوش بینی وجود داشت اما ادامه مسیر و مشی سیاسی روحانی و اصولگرایان، فضا را تنش‌آمیز کرد. الان هم چنین شرایطی وجود دارد اما باید ببینیم که اجماع نظر روی پزشکیان در سطح بالا قدرت، پایدار می‌ماند یا خیر.