پاسخ به دغدغه اشتغال آفرینی فعالان فرهنگی در «رویداد همت» – هشت صبح
هشت صبح -گروه دین و اندیشه- سمانه نوری زاده قصری: در سالیان اخیر راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک و خانگی و تأثیر و نقش آنها در سرانه درآمد خانواده‌ها و تولید ناخالص ملی، به یکی از مباحث جالب توجه در حوزه کارآفرینی و اشتغال تبدیل شده است.توجه به کسب‌وکارهای خانگی در کشورهای پیشرفته و برخوردار اقتصادی، باعث شده تمرکز بر این نوع مشاغل در سایر کشورها نیز امری مهم و ضروری به حساب آید و از جمله الزامات و بایدهای اشتغال‌زایی نوین شمرده شود. در این زمینه نیز نقش نهادها و تشکل‌های دینی بسیار پر رنگ بوده عنصر مهمی از این رویه را مطرح می‌کند.
اخیراً انجام فعالیت‌های ویژه در راستای درآمدزایی برای هیأت‌ها رونق گرفته است و از این رو توجه به آن بسیار مورد اهمیت است. بر همین اساس بنیاد دعبل یکی از نهادهایی است که در این زمینه فعال شده و کارهایی را برای رونق درآمد زایی هیأت‌ها و تشکل‌های دینی انجام می‌دهد.
بنیاد دعبل خزاعی نهادی فرهنگی- حمایتی است که جامعه مخاطب آن پیرغلامان و ستایشگران اهل بیت (علیهم السلام)، هیأت‌ها، موثران و فعالان فرهنگی، تشکل‌های دینی، شاعران آئینی، مبلغین و کانون‌های فرهنگی تبلیغی هستند. برای خدمت رسانی مؤثر و گسترده به جامعه‌ی هدف، خدمات بنیاد دعبل خزاعی در بستر سامانه تبادل خدمات بیرق به مخاطبان ارایه می‌شود. به همین منظور، “سامانه بیرق خدمات” با هدف تسهیلِ ارایه خدمات هدفمند و اولویت‌بندی شده به مخاطبان بنیاد دعبل، در بستر الکترونیک راه‌اندازی شده است. این سامانه، طیف وسیعی از فعالان فرهنگی کشور را به عنوان مخاطب در بر می‌گیرد و بخش زیادی از خدمات آن، در قالب مشارکت کاربران و تبادل خدمات، طراحی شده و در حال اجراست.
هدف از طراحی این سامانه، ایجاد تجربه‌ای بدیع از هم‌افزایی مومنانه و نهادینه سازی فرهنگِ مشارکت در سطوح مختلفِ تشکل‌های فرهنگی کشور است. در همین راستا بین وزارت صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران و بنیاد دعبل خزاعی تفاهم نامه‌ای مبنی از تقویت، مشارکت و تسهیل کسب و کارها شکل گرفته است.
در همین راستا هشت صبح در میزگردی با حضور محمدحسین قمری، مدیرکل اصناف وزارت صمت و سامان احمدیان معاون خدمات و امور رفاهی بنیاد دعبل خزاعی به تشریح این تفاهم نامه تحت عنوان «رویداد همت» پرداخته است که در ادامه گزارشی از این میزگرد را می‌خوانید:
«رویداد همت» چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
قمری: رویداد همت رویدادی محله محور و مردم نهاد است که توسط علاقه مندان و دغدغه مندانی که در محله و هیأت و مسجدشان به فکر اشتغال هستند، آن را برگزار می‌کنند.«رویداد همت» یک رویداد به این معنا نیست که دستگاهی مرکزی آن را برگزار کند و بقیه باید در آن شرکت کنند. در طول هفته، ۵ رویداد در محله‌ها برگزار می‌شود و ستاد رویداد همت از آنها حمایت می‌کند. این امر شبیه اردوی راهیان نور است که مساجد و هیأت‌های محله‌ها برگزار می‌کنند و ستاد راهیان نور از این برگزاری حمایت می‌کند. این پشتیبانی شامل تأمین و تسهیل و آموزش اعضای برپا کننده رویداد خواهد بود.
رویداد همت چالشی برای اثبات کارآفرینی است و این چالش هزینه‌هایی دارد که ستاد آن را بر عهده می‌گیرد. همچنین آموزش‌ها و مربی‌ها و پشتیبانی را ستاد بر عهده می‌گیرد و در انتها کسانی که موفق می‌شوند، کسب و کار اولیه را آغاز خواهند کرد. مهمترین آورده ما برای این افراد بازار است. ما به آنها کمک می‌کنیم و بازار را برایشان مهیا کرده تا محصولاتشان فروش خوبی داشته باشد.
*نقطه اتصال بین وزارت صمت و هیأت‌ها و تشکل‌های دینی در کجاست؟
قمری: نقطه اتصالی که داریم توسعه بازار کسب و کارهایی است که از رویداد همت خارج می‌شوند. این موفقیت از طریق فروش اشتراکی در اصناف منتخب و فروش در بستر فضای مجازی رقم می‌خورد. به عنوان مثال در هیأتی رویدادی برگزار می‌شود، پس از این رویداد، فردی در هیأت مربای خانگی یا لباس تهیه می‌کند ما کمک می‌کنیم فروشگاه‌های بزرگ آن مربا و لباس را هم بفروشد. این امر حمایت نیست بلکه فعالیت‌های مشارکتی است. در ابتدا افراد خودشان را اثبات می‌کنند که توانایی داشته و می‌توانند تولید و فروش داشته باشند. اینجا ما ورود پیدا کرده و وزارت صمت کمک می‌کند دو برابر و سه برابر محصولش را بفروشد.
*این ساز و کار به چه نحو است؟
قمری: باید کسب و کارها در رویداد همت شرکت کنند که اثبات شود محصول ارزش افزوده و خریدار دارد و بعد از این اتفاق زیر ساخت داده می‌شود تا محصول در بازار شناخته شده و به فروش برسد.
*به عنوان مثال من یک شخص حقیقی هستم و می‌خواهم این روند را طی کنم و در این رویداد شرکت کنم، آیا می‌توانم حضور پیدا کنم یا باید ذیل یک هیأت شناسنامه دار در این رویداد حاضر شوم؟
قمری: رویداد همت تنها در هیأت‌ها برگزار نمی‌شوند بلکه با تفاهم نامه‌های متفاوت افراد حاضر در مساجد، مدارس و دیگر اصناف در این رویداد شرکت می‌کنند. اگر شخص دیگری غیر از فرد متقاضی هم نیست، می‌تواند آن فرد درخواست دهنده برگزاری این رویداد در محله خود باشد.
احمدیان: نقش تشکل‌های دینی برگزاری رویداد همت است. به این نحو که به صورت میدانی یک هیأت از طریق پلتفرمی که تهیه شده متقاضی رویداد همت می‌شود و یا امام محله در محله خود این رویداد را برگزار می‌کند تا افرادی که در آن محله فعالیت داشته باشند، در رویدادی که در محل زندگی‌شان برگزار می‌شود حضور پیدا کنند. نقش این تشکل دینی آن است که ذیل فعالیت‌های آن تشکل این رویداد در محله برگزار می‌شود.
*عموما هیأت‌ها فعالیت اقتصادی خارج از محدوده مفاهیمی دینی و هیأتی ندارند. این امر چطور با رویداد همت تجمیع می‌شود؟
قمری: هیأت و تشکل قرار نیست که کسب و کار راه بیاندازد. اعضا و مخاطبان هیأت فراخوان می‌دهند و مردم در این رویداد حضور می‌یابند.
احمدیان: دو جور است. فقط این نیست که هیأت بخواهد کسب و کاری انجام دهد. دو دسته کسب و کار وجود دارد. نخستین کسب و کارهایی است که به هیأت خدمات ارایه می‌دهند.مثل کسانی که پرچم می‌دوزند و یک سری هیأت‌ها که دغدغه کارآفرینی دارند یا بعضی که متمرکز کار می‌کنند و بعضی دیگر در قالب تعاونی و در قالب تربیت اعضای هیأت هستند.
در این رویداد هر دو مدل وجود دارد. هم هیأت هایی که تعاونی‌های متمرکز که تولید مواد خوراکی و لباس با پراکندگی جغرافیایی دارند هم کسب و کارهای خرد. سال گذشته که فراخوانی تحت عنوان «اقتصاد هیأت» دادیم، ۱۸۰ مجموعه در این زمینه طرح دادند. آنها دغدغه کار راه انداختن دارند و این اجتماع می‌تواند تقویت کسب و کار خانگی را انجام دهد. یکی از مشکلات این است که در حال حاضر شناسایی دقیقی انجام نشده و رویداد همت می‌تواند این خلأ را پر کند تا کسب و کارهای خرد در نهادها و تشکل‌های دینی شناسایی شوند. این امر برای کسانی که دغدغه کارآفرینی دارند و بستری نبوده که آنها را راهنمایی کند و نقش تسهیلگری و توانمند سازی برایشان داشته باشد بسیار راهگشاست.
قمری: من جامعه‌ای در اطراف خودمان مشاهده می‌کنم که یکی از دغدغه‌های مهم این جامعه اشتغال و درآمد است و ما می‌خواهیم این مورد حل شود و به درآمد با ثباتی برسد.
*چه مدتی است این رویداد در حال برگزاری است؟
قمری: از اسفند سال گذشته این رویداد در حال برگزاری است.
*خروجی‌های این رویداد تا کنون چه بوده است؟ تشکل‌ها و نهادهایی که فعالیت اقتصادی داشته و در این زمینه شناخته شده هستند چگونه یاری می‌شوند؟
قمری: در یکسال گذشته از اسفند تا به امروز در سراسر کشور تا کنون حدود ۳۰ رویداد همت برگزار شده است. علت دقیق نبودن تعداد رویدادها این است که تعداد برگزاری با تعداد جامعه‌هایی که آن را برپا کردند یکی نیست. تاکنون ۲۰۰ کسب و کار موفق محلی وجود داشته است. یعنی کسب و کاری تا قبل از آن درآمدی آن چنانی نداشته و امروز به ماهی ۲۰ الی ۳۰ میلیون تومان درآمد رسیده است. هدف همت کمک به ایجاد کسب و کارهای خرد و محلی است.
*اهمیت و ضرورت چنین رویدادهایی چیست؟
قمری: این فعالیت‌ها برای تحقق فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی برای مهار تورم و رشد تولید است. ما ۶۰۰ هزار واحد تولیدی داریم و هشتاد درصد پوشاک به صورت صنفی تولید می‌شود. در مشاغل خانگی عدد بزرگ‌تری داریم اما در این مشاغل بزرگترین چالش بازار است و نمی‌توان در آنها به درآمدزایی رسید و به آنها به عنوان یک شغل نگاه کرد. به عنوان مثال فردی با تولید مانتو و کیف با درآمدی یک میلیون تومانی نمی‌تواند گذران روزمره داشته باشد. با توجه به اینکه مجوز کسب و کار خانگی هم دارد اما با این مبلغ که نمی‌تواند زندگی کند. ما به این امر فکر کردیم که چه فرآیندی می‌توان طی کرد که دو میلیون نفری که ظرفیت تولید دارند اما چون بازار نداشته اند، انگیزه ادامه دادن نداشتند به صورت جدی تر وارد فضای بازار شوند؟ همت یک فرایندی است که می‌تواند آن را تسهیل کند تا تولید در فضای جدی تری وارد شود. کسانی که توانمندی دارند و فکر نمی‌کردند که از این توانمندی بتوانند شغل ایجاد کنند را به سمت یک درآمد پایدار سوق داد.
*افق پیش روی شما چیست؟ راجع به تفاهم نامه هم توضیحی بفرمائید؟ با دستگاه‌های دیگر هم تعامل دارید؟
قمری: این تعامل با وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، وزارت اقتصاد و نهادها و سازمان‌های دیگر اتفاق افتاده است. به عنوان مثال کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، بنیاد علوی، از سازمان‌هایی هستند که ما درخواست کردیم که به این رویداد شوند و آنها علاقه مند به همکاری هستند.
ما چشم اندازی که متصور هستیم این است که صد هزار نقطه فروش بالقوه داریم که حاضرند محصولات را به فروش برسانند اما از این طرف محصولات نداریم. در واقع می‌توانیم بگوییم ما بیش از صد هزار نقطه فروشی داریم که امکان فعالیت قانونی وجود دارد. ما به دنبال این هستیم که یک میلیون کسب و کار خرد را کارگاهی کرده تا به تولید کشور اضافه شود. علاوه بر اینکه ظرفیت‌های صادراتی هم داریم. ما امسال یکی از اولویت‌هایمان شهرک صنفی صادراتی است.
احمدیان: بنیاد دعبل از سمت سازمان تبلیغات اسلامی مأمور برای بستر سازی برای تبادل خدمات بین تشکل‌های دینی و فعالان فرهنگی و جامعه ارکان هیأت شامل مداح و مبلغ و امام محله و…است. خدماتی که بین این جامعه متصور هستیم بسیار گسترده است. بخشی از اینها باعث رفع دغدغه اشتغال می‌شود که فضایی تحت عنوان اقتصاد هیأت در زمینه کارآفرینی و تسهیلگری انجام می‌دهد.
بازار تولید و ارایه خدمات به هیأت‌ها بازاری سنتی است و در آنها گردش مالی کمی نیست و گستردگی محصولات زیادی دارد. از محصولات غذایی تا تولیدات فلزی مانند گنبد و گلدسته. هدایت این تولیدات به سمت مدرنیزه شدن یکی از دغدغه‌هایی بود که در بنیاد دعبل حس شد، و برای آن کار می‌شود.برای به سرانجام رساندن این دغدغه، تفاهمی با وزارت صمت شکل گرفت.
*نفعش برای اقتصاد هیأت چیست؟
احمدیان: دسترسی به این خدمات و کالاها در حال حاضر در کل کشور به یک اندازه میسر نیست به عنوان مثال در یک روستا پرچم به سختی گیر می‌آید. در بستر فروش نوین این چالش در سطح کشور پاسخ داده می‌شود. ما آزمایشی این کار را آغاز کردیم. محصولات بعضی از هیأت‌ها در فروشگاه‌ها ارایه می‌شود و دسترس پذیر کردن یکی از کارهایی است که باید انجام شود و اجتماع تولید کنندگان و ارایه دهندگان شکل گرفته است. هیأت هم نیاز به چنین چیزی دارد. جمع‌آوری بانک اطلاعاتی و ایجاد راه ارتباطی وظیفه بنیاد دعبل و تقویت آنها وظیفه دستگاه‌های مختلف است که وزارت صمت یکی از آنها است و به ما در انجام آن کمک می‌کند.
*چه بستری برای حل موانع فرآیندهای اداری پیش بینی شده است؟
قمری: رویداد همت همان پشتیبان است. کسی که در محله همت را برگزار می‌کند همان رابطه گرفتن، تسهیلات و حمایت‌ها و مذاکره و… همه با ستاد همت است. این امر یک حالتی از بازاریابی است گرچه اینجا چیزی فروش نمی‌رود بلکه ارایه خدمت پررنگ است.دو انگیزه وجود دارد. انگیزه نخستین این است تا زمانی که همت بخواهد به بخش صندوق همت برسد ما به آن می‌گوئیم: «پشتیبان‌های جهادی» که دغدغه کمک دارد و یکی از حوزه‌های کمک، توانمند کردن آنها در اجتماع است و آورده مالی ندارد، بلکه آورده اجتماعی و اثر گذاری دارد. اما از جایی دیگر که بعد از اختتامیه که ده کسب و کار در آمده و می‌خواهد خدمات مشخص‌تری بگیرد کسی که این رویداد را برگزار کرده می‌تواند کارمزد بگیرد. وزارت کار به پشتیبان مشاغل خانگی وام‌های بیشتری می‌دهد.
احمدیان: ما در سازمان تبلیغات اسلامی، هیأت هایی که در حال ارایه فعالیت هستند را بر اساس فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند رتبه بندی می‌کنیم. نظام امتیاز گیری وجود دارد و هرچه تشکل به شاخص شدن نزدیک شود ما به آن می‌پردازیم. اینکه یک نهاد رسمی بخواهد در مردمی‌ترین تشکل‌های زنده کشور ورود کند قطعاً آفت است و ما از آن دوری خواهیم کرد تا تصدی گری اتفاق نیفتد.
قمری: در سال‌هایی، سفره مردم کوچک‌تر شده و در روستاها این امر بروز بیشتری دارد. ما خیلی از گروه‌های جهادی را می‌بینیم که اصلاً دغدغه اقتصادی نداشته اند اما در حال حاضر مهمترین مساله‌شان نیازهای اقتصادی است چرا که اگر هیأت هم بخواهد برپا شود باید افراد نیازمند نباشند و درآمد داشته باشند. در اردوی جهادی کسی که می‌خواهد مسجد بسازد اگر بی تفاوت به دغدغه معیشت و زیست اقتصادی افراد روستا باشد آن مسجد ساختن بی اثر است. پس مساله اقتصاد مهم است. بنابراین تشکل هیأت کوچک اگر می‌خواهد فعالیتش دیده شود باید اقتصاد افراد حاضر در هیأت حل شود. همت یک راهکاری است که به این آدم‌ها کمک می‌کند. اگر به دغدغه‌ای رسیدند که به اشتغال و درآمد افراد جامعه بپردازد رویداد همت در این مسیر کمک خواهد کرد.
احمدیان: پذیرنده‌های مرتبط با هیأت چه در حوزه ارایه خدمات و چه محصولات می‌توانند در پلتفرم بیرق خدمات به لیست پذیرنده‌ها خودشان را اضافه کنند و قرارداد بسته می‌شود و از سوی وزارت صمت ظرفیت‌هایی وجود دارد که بتوانند به آنها کمک کند.
قمری: در پایان می‌توانیم بگوییم کسانی هستند که کسب و کار ندارند ولی می‌خواهند به بقیه کمک کنند که در بستر فروش آنلاین همین دغدغه را نیز برطرف می‌کنیم، همچنین به صنفی شدن تشکل‌های دینی و هیأت‌ها حمایت کرده و مطالباتشان را از دولت پیگیری کنیم.
