چرا تنش ها بین بایدن و نتانیاهو اوج گرفته و احتمالا بیشتر هم بشود؟

سرویس بین الملل «انتخاب»: طبق گزارش وال استریت ژورنال، اختلافات بایدن و نتانیاهو پس از مداخله زمینی ارتش اسراییل در غزه و افزایش تلفات این جنگ، شدت گرفته است. در این بین بحث تحریم شهرک نشینان افراطی نیز مطرح است که بیش از هر زمان می‌تواند رابطه دموکرات‌ها با اسراییل را مخدوش کند.

به جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با کوروش احمدی، دیپلمات سابق، که در ادامه مشروح آن‌را می‌خوانیم:

• تداوم جنگ غزه، تا چه حد میتواند رابطه میان نتانیاهو و آمریکایی‌ها را مخدوش کند؟

بایدن و نتانیاهو هیچگاه رابطه خوبی با هم نداشته‌اند. بایدن تنها در ژوئیه ۲۰۲۳ یعنی دو سال و چند ماه بعد از شروع به کار به عنوان رئیس جمهور، نتانیاهو را برای انجام ملاقاتی دعوت کرد بدون اینکه گفته شده باشد که او به کاخ سفید دعوت شده است؛ و این در حالی بود که رئیس جمهور اسرائیل که مقامی تشریفاتی است، در همان ماه ژوئیه برای ملاقات رسمی در واشنگتن بود. قابل توجه است که دلیل رابطه سرد بین بایدن و نتانیاهو سیاست‌های دست راستی افراطی است که او و دولت اسرائیل در پیش گرفته اند. بایدن از برنامه نتانیاهو برای اصلاحات قضایی انتقاد کرد و مقامات آمریکایی سیاست دولت کنونی در مورد توسعه شهرک سازی در اراضی اشغالی را مخالف روند صلح دانسته و بایدن صحبت از این کرده بود که دولت کنونی اسرائیلی افراطی‌ترین چهره‌ها را که در تاریخ اسرائیل بی سابقه است، در خود دارد. طی یکی دو سال گذشته انتقاد از دولت نتانیاهو در آمریکا، بویژه در بین چهره‌های حزب دمکرات رو به افزایش بوده، و جالب اینکه حتی اکثریتی از شهروندان یهودی آمریکایی که معمولا به حزب دمکرات تعلق خاطر دارند، اعلام کرده اند که موافق تعیین پیش شرط‌هایی برای اعطای کمک‌های نظامی ۳.۸ میلیارد دلاری سالانه امریکا به اسرائیل هستند، از جمله اینکه این کمک‌ها نباید برای تقویت شهرک‌های یهودی نشین در اراضی اشغالی و خلع ید از فلسطینی‌ها در آن اراضی مورد استفاده قرار گیرد. در واقع تا قبل از حمله حماس در ۱۵ آبان هدف دولت بایدن حفظ وضع موجود و جلوگیری از تندروی و افراطی گری‌های بیشتری از جانب دولت نتانیاهو بود چرا که چنین سیاست‌هایی کار را برای ادامه حمایت امریکا از اسرائیل دشوار می‌کرد. بایدن مایل نبود که در شرایطی که افراطی‌ترین دولت تاریخ اسرائیل بر سرکار است و ضد فلسطینی‌ترین سیاست‌ها را در مورد انضمام ساحل غربی و ستم بیشتر در حق فلسطینی‌ها اعمال می‌کند، به عنوان حامی و مددکار ان دولت به نظر آید؛ لذا فکر می‌کنم خطا نباشد اگر تصور کنیم که بایدن در خفا به نتانیاهو گفته باشد که سیاست‌های افراطی دولت تو زمینه ساز حمله ۱۵ مهر توسط حماس شد. سیاست جدیدی که بایدن در مقاله روز شنبه اش در واشنگتن پست مطرح کرد، و بلافاصله با مخالفت نتانیاهو مواجه شد، نشان می‌دهد که ممکن است روابط بین این دو پس از این همچنان رو به وخامت باشد.

• آیا اجرا تحریم‌های آمریکا علیه شهرک نشینان اسراییل را دچار بحران پشتیبان و حامی می‌کند؟

سیاستی که بایدن در مقاله واشنگتن پست اعلام کرد، می‌تواند برای نتانیاهو مشکل ساز باشد. بایدن در این مقاله اصولی را که مایل است مبنای سیاست‌های خود در ارتباط با بحران غزه قرار دهد، اعلام کرد. وی از تلاش برای تحقق راه حل دو کشور گفت و اینکه در چنین روندی نخست باید در نهایت ساحل غربی و نوار غزه تحت اداره حکومت خودگردان فلسطین متحد شوند، فلسطینی‌های غزه نباید مجبور به مهاجرت شوند، غزه نباید مجددا اشغال شود و شاهد محاصره و کاهش قلمرو غزه نباید باشیم. بایدن همچنین از ضرورت توقف “خشونت افراطیون علیه فلسطینی‌ها در ساحل غربی” گفت و اضافه کرده که امریکا آماده انجام اقداماتی، از‌جمله عدم صدور ویزا برای افراطیونی که به غیرنظامیان در ساحل غربی حمله می‌کنند، ” است. با توجه به سابقه رابطه بین آمریکا و اسرائیل چنین تهدیدی از جانب آمریکا بی سابقه است. نفس چنین تهدیدی علیه کسانی که مطلوب و مورد حمایت دولت راستگرای اسرائیل هستند، چه رسد به انجام آن تهدید می‌تواند تنشی جدی در روابط دو کشور ایجاد کند. چنین روندی می‌تواند، دست کشور‌های دیگر بخصوص کشور‌های اروپایی را برای انتقاد بیشتر از دولت اسرائیل بازتر کند. البته صحبت از تنش در اینجا با توجه به استاندارد‌های رابطه دو کشور است.

• این اتفاق چه تاثیری بر روند جنگ خواهد گذاشت؟

بعید است روند جنگ چندان تحت تاثیر این تنشی که در روابط آمریکا و اسرائیل است، قرار گیرد. البته بایدن چند بار نشان داده که از افزایش تلفات غیرنظامیان در غزه ناخرسند و نگران است و آنرا مخل موقعیت دولت آمریکا نزد افکار عمومی جهانی و نیز افکار عمومی در خاورمیانه و نیز نزد متحدان منطقه‌ای و اسلامی می‌داند. با این حال آنطور که ازمقاله واشنگتن پست نیز مستفاد می‌شود، در مورد اینکه حماس باید نابود شود بین بایدن و نتانیاهو اختلاف نظری نیست.

خواست بایدن این است که اولا اسرائیل به نحوی عمل کند که غیرنظامیان کمتری در معرض کشته شدن قرار گیرند و ثانیا دولت اسرائیل با انجام وقفه‌های انساندوستانه چند روزه در جنگ موافقت کند. این‌ها خواسته‌هایی است که تا کنون دولت اسرائیل در برآوردن آن‌ها تردید داشته است. در مجموع بعید است که جز این مواردی که ذکر کردم، در مورد ادامه جنگ و هدف آن بین آمریکا و اسرائیل اختلاف نظری وجود داشته باشد.

• نکته اخر

آنچه در صحنه سیاسی و دیپلماتیک مهم است این است که به اصطلاح روز بعد از جنگ چه اتفاقی خواهد افتاد و غزه در غیاب احتمالی حماس چگونه اداره خواهد شد. در این رابطه بایدن نظر خود را در مقاله واشنگتن پست به صراحت ابراز کرده و نتانیاهو هم به صراحت گفته است که با ملاحظات آمریکا موافق نیست. اگر این اختلاف نظر ادامه یابد، شاهد خلاء و آشفتگی‌های بسیاری در هفته‌ها و ماه‌های آینده خواهیم بود. البته لازم به ذکر است که با توجه به ترکیب مجلس اسرائیل و پایگاه رای دولت نتانیاهو، دست او نیز چندان برای همراهی بانظرات بایدن باز نیست و این مسئله و مجموعه‌ای از دیگر مسائل می‌تواند به راحتی موجب سقوط دولت نتانیاهو و آشفتگی‌های بیشتر در اسرائیل شود.