در بخش خصوصی هزینه جراحی و بستری شدن برای بسیاری از خانواده‌ها غیرممکن است/ ایران در مسیر افزایش هزینه‌های درمانی برای شهروندان قرار دارد/ تداوم وضعیت فعلی باعث نابرابری در دسترسی به خدمات پزشکی، مهاجرت پزشکان، کاهش نیروی متخصص و فشار اقتصادی می‌شود
هزینه خدمات پزشکی در ایران که سال‌ها با قیمت‌های کمی ارائه می‌شد، حالا به حدی رسیده که حتی یک درمان سرپایی عادی نیز گران به نظر می‌رسد. تداوم شرایط فعلی نیز تنها باعث آسیب جدی به قشر‌هایی می‌شود که به طور طبیعی در معرض خطر قرار دارند و توان کافی برای درمان بلند مدت نیز در این طبقه وجود ندارد.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفت‌و‌گو کردیم با منصور علیمردانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
· هزینه خدمات پزشکی در ایران در بخش خصوصی و دولتی نسبت به حقوق‌های مصوب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ایران در حال گران شدن درمان برای شهروندان است؟
هزینه خدمات درمانی در ایران، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی، نسبت به حقوق‌های مصوب افزایش زیادی داشته و این امر فشار زیادی را بر مردم وارد کرده است. در حالی که حداقل حقوق کارگران و کارمندان اندکی افزایش یافته، اما رشد هزینه‌های درمانی با سرعت بیشتری ادامه داشته است. در بخش خصوصی، هزینه جراحی‌ها و بستری شدن برای بسیاری از خانوار‌ها غیرقابل تأمین است. در بخش دولتی نیز اگرچه تعرفه‌ها پایین‌تر است، اما هزینه‌های جانبی مانند دارو، تجهیزات پزشکی، و خدمات پاراکلینیکی همچنان برای مردم سنگین است. در نتیجه، می‌توان گفت که ایران در مسیر افزایش هزینه‌های درمانی برای شهروندان قرار دارد.
· نسبت به کیفیت ارائه‌شده در بیمارستان‌ها نرخ‌های فعلی چگونه است؟
کیفیت خدمات درمانی بسته به نوع بیمارستان و میزان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها متفاوت است. در بیمارستان‌های خصوصی، خدمات باکیفیت‌تری ارائه می‌شود، اما هزینه‌های آن برای بخش زیادی از جامعه قابل تأمین نیست. در بیمارستان‌های دولتی، با وجود تعرفه‌های پایین‌تر، مشکلاتی مانند ازدحام بیماران، فرسودگی تجهیزات، کمبود نیروی انسانی، و بدهی‌های بیمارستان‌ها منجر به کاهش کیفیت خدمات شده است. در برخی موارد، هزینه‌ای که مردم پرداخت می‌کنند، متناسب با کیفیت خدمات دریافتی نیست.
· دولت چه راهکاری برای کاهش فشار هزینه درمان بر شهروندان دارد؟ آیا می‌توان از تجربیات کشور‌های بلوک شرق استفاده کرد؟
دولت باید سیاست‌های حمایتی و اصلاحی را در سه سطح اجرا کند: اصلاح نظام تعرفه‌گذاری: تعرفه‌ها باید به گونه‌ای تعیین شوند که هزینه‌های بیمارستان‌ها را پوشش دهند، اما فشار مستقیم بر بیماران کاهش یابد. کاهش پرداخت مستقیم از جیب بیماران: روش فعلی پرداخت درصدی هزینه‌های درمانی باید تغییر کرده و سهم پرداختی بیمار متناسب با درآمد خانوار تعیین شود. مابقی هزینه‌ها می‌تواند از محل منابعی مانند مالیات بر ارزش افزوده، هدفمندی یارانه‌ها، و درآمد‌های اختصاصی وزارت بهداشت تأمین شود. گسترش پوشش بیمه‌ای مؤثر: بیمه‌های درمانی باید متناسب با نیاز‌های واقعی مردم بازطراحی شوند و پوشش بالاتری را برای خدمات درمانی ارائه دهند. در مورد استفاده از مدل کشور‌های بلوک شرق، در برخی از این کشور‌ها مانند شوروی و کوبا، هزینه‌های درمان از محل مالیات‌های عمومی تأمین و خدمات درمانی رایگان ارائه می‌شد. در ایران، اجرای این مدل به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای و ساختار اقتصادی متفاوت، چالش‌هایی دارد. اما می‌توان از برخی از تجربیات این کشور‌ها، مانند تأمین مالی دولتی پایدار برای بهداشت عمومی و افزایش سهم دولت در هزینه‌های درمان، استفاده کرد.
· تداوم افزایش هزینه درمان چه آثاری بر جامعه دارد؟
افزایش مداوم هزینه‌های درمانی پیامد‌های گسترده‌ای دارد، از جمله: افزایش نابرابری در دسترسی به خدمات پزشکی: قشر‌های کم‌درآمد ممکن است به دلیل هزینه‌های بالا از دریافت خدمات درمانی محروم شوند. افزایش بیماری‌های مزمن: عدم توانایی مالی برای درمان به‌موقع، باعث افزایش بیماری‌های مزمن و هزینه‌های درمانی بیشتر در آینده خواهد شد. مهاجرت پزشکان و کاهش نیروی متخصص: اگر تعرفه‌های درمانی با هزینه‌های واقعی زندگی پزشکان هماهنگ نشود، مهاجرت پزشکان افزایش یافته و کشور با کمبود نیروی متخصص مواجه خواهد شد. افزایش فشار اقتصادی بر خانوار‌ها: هزینه‌های درمانی بالا، بودجه خانوار را تحت تأثیر قرار داده و قدرت خرید مردم در سایر حوزه‌های ضروری را کاهش می‌دهد. ۵- نکته آخر نظام سلامت کشور نیازمند اصلاحات جدی و تأمین منابع پایدار است. دولت باید به‌صورت جدی بر اصلاح ساختار تعرفه‌ها، حمایت مالی از بیمارستان‌های دولتی، توسعه بیمه‌های درمانی کارآمد، و کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم تمرکز کند. اجرای این اصلاحات نیازمند تصمیمات شجاعانه و تأمین منابع مالی پایدار از طریق سیاست‌های مالیاتی و یارانه‌ای است. در غیر این صورت، هزینه‌های درمانی همچنان افزایش خواهد یافت و مشکلات نظام سلامت کشور عمیق‌تر خواهد شد.
