اگر می‌خواهید واقعاً بدانید در اسرائیل چه خبر است، این دو تلویزیون سعودی را تماشا کنید / چرا رسانه‌های اسرائیلی به طور مکرر به العربیه و الحدث استناد می‌کنند؟ چه کسی اخبار را به این دو شبکه تلویزیونی عربستان درز می‌دهد؟
روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشت: وقتی جریان اخبار از جبهه‌های مختلف جنگ بی‌وقفه ادامه دارد، رسانه‌های اسرائیلی به طور فزاینده‌ای به رسانه‌های سعودی استناد می‌کنند. این روند به‌ویژه پس از ترور هاشم صفی الدین، وارث احتمالی دبیرکل حزب‌الله حسن نصرالله، نمایان شد.
به گزارش سرویس بین‌الملل انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: در ۳ اکتبر، اسرائیل به بیروت حمله کرد. یک روز بعد، رسانه‌های اسرائیلی جزئیاتی درباره این حمله منتشر کردند و در تیتر‌های خود به “گزارش‌های سعودی” استناد کردند. سایت یدیعوت آحارونت گزارش داد که “کانال تلویزیونی سعودی الحدث به نقل از منابع می‌گوید که اسرائیل مرگ هاشم صفی الدین را تأیید کرده است”. کانال ۱۱ تلویزیون اسرائیل نیز گزارشی مشابه پخش کرد “رسانه سعودی: هاشم صفی الدین در حمله ارتش اسرائیل کشته شد”
تنها سه هفته بعد، ارتش اسرائیل بیانیه‌ای رسمی صادر کرد که در آن، ترور این فرد را تأیید کرد.
اوایل دسامبر، پس از ترور سلمان جمجاع، رابط حزب‌الله با ارتش سوریه در حمله‌ای در دمشق، خبرنگاران اسرائیلی از الحدث نقل قول کردند و در تیتر گزارش از “گزارش سعودی” نام بردند.
چند ساعت بعد، ارتش اسرائیل تأیید کرد که جمجاع در حمله نیروی هوایی اسرائیل کشته شده است.
یکی از خبرنگاران ارشد اسرائیل به هاآرتص گفت: “من فکر نمی‌کنم این‌ها تصادفی باشد. ما می‌دانیم که تماس‌هایی بین منابع مختلف اسرائیلی و دو یا سه رسانه در خلیج فارس وجود دارد. ناگهان یک خبر در الحدث منتشر می‌شود و خبرنگاران در اسرائیل آن را نقل قول می‌کنند، آن هم در حالی که برخی از آنها حتی نمی‌توانند به زبان عربی صحبت کنند. پس آنها چگونه متوجه ماجرا شدند؟ آنها ترجمه را دریافت می‌کنند. چه کسی به آنها اطلاع داده است؟ منابعی در اسرائیل. این یک راه برای دور زدن سانسور است و یک روش راحت برای کار است. “
اگرچه عربستان سعودی روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارد، گزارش‌های رسانه‌های آن از زمان شروع جنگ در رسانه‌های اسرائیلی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
جکی هوگی، کارشناس امور عربی در رادیو ارتش اسرائیل، در مقاله‌ای در روزنامه عبری معاریو در اکتبر گذشته به این روند اشاره کرد.
عادی سازی روابط سعودی با اسرائیل پیش از ۷ اکتبر در دسترس بود، اما اکنون غیرممکن به نظر می‌رسد
توماس فریدمن از نیویورک تایمز می‌گوید مرگ سنوار می‌تواند زمینه را برای عادی سازی روابط اسرائیل و سعودی فراهم کند.
او نوشت: “در طول جنگ، رسانه‌های سعودی به عنوان یک منبع انحصاری اطلاعاتی برای منابع رسمی اسرائیل عمل کردند تا اسامی افرادی که توسط جنگنده‌ها هدف قرار گرفته بودند، فاش شود. “
فریدمن افزود که “منابع اسرائیلی حتی این رانه‌ها را به رسانه‌های اسرائیلی ترجیح دادند. ماجرا عملا به یک آیین منظم تبدیل شده بود: نیروی هوایی اسرائیل به کسی حمله می‌کرد، حالا فرد مورد هدف یا در ماشینش بود، یا در ساختمانی که در آن پنهان شده بود یا در یک تونل زیرزمینی عمیق. اما در عرض چند دقیقه، با وجود اینکه ماشینش هنوز در حال سوختن بود، قبل از اینکه حتی بستگانش از مرگش باخبر شوند، کانال‌های خبری سعودی نام و عنوان او را گزارش می‌کردند. “
روزنامه‌نگاران اسرائیلی که با هاآرتص صحبت کردند، بر این باورند که تماس‌هایی بین منابع اسرائیلی و کانال‌های تلویزیونی سعودی الحدث و العربیه وجود دارد. با این حال، بیشتر آنها از ذکر این موضوع به صورت رسمی خودداری کردند.
علاوه بر این، کارشناسان رسانه‌ای اسرائیلی از صحبت در این مورد امتناع کردند.
به گفته یک خبرنگار در یک رسانه بزرگ اسرائیلی، “این ماجرا کاملا مشهور است که رسانه‌های سعودی، به‌ویژه الحدث و العربیه، با اسرائیل همکاری می‌کنند؛ بنابراین وقتی یک رسانه سعودی گزارشی منتشر می‌کند یا چیزی را نقل قول می‌کند، احتمالاً آن را از یک منبع اسرائیلی گرفته است و احتمالاً بسیار قابل اعتماد است. رسانه‌های اسرائیلی به آن اعتماد می‌کنند، زیرا خود را ثابت کرده است. در بسیاری از موارد، رسانه‌های سعودی اولین کسانی بودند که جزئیاتی را گزارش کردند که بعداً درست از آب درآمد. “
کانال الحدث جزو کانال العربیه است که توسط دولت سعودی تأمین مالی می‌شود و خبرنگاران و مجریان مشابهی در هر دو شبکه کار می‌کنند. هر دو هم به زاویه دید اسرائیلی اهمیت می‌دهند.
مصاحبه‌های آنها با هاگاری سخنگوی ارتش اسرائیل در طول جنگ، دیدگاهی را منعکس می‌کند که با دیدگاه ارتش اسرائیل هماهنگ است.
هاگاری در ماه ژوئن با العربیه و الحدث مصاحبه کرد و درباره جنگ در شمال صحبت کرد. او به العربیه گفت: “من با افرادی که اینجا زندگی می‌کنند ملاقات کرده‌ام. آنها گروهی از قهرمانان هستند که در کنار ارتش ایستاده‌اند و از آن حمایت می‌کنند. از سوی دیگر، می‌بینم که حزب‌الله چگونه مردم لبنان و جنوب لبنان را استثمار می‌کند و مطمئن نیستم که مردم واقعیت کامل وضعیت آنجا را درک کنند. “
روزنامه لندن‌نشین “ایلاف” اولین رسانه سعودی بود که شروع به مصاحبه با شخصیت‌های ارشد اسرائیلی بدون پنهان کردن نام آنها کرد. در سال ۲۰۱۵، دِور گولد، مدیر کل وزارت امور خارجه اسرائیل، به این رسانه مصاحبه داد.
یک سال بعد، یوآو مردخای، در سمت خود به عنوان «هماهنگ‌کننده فعالیت‌های دولت در سرزمین‌ها»، با این روزنامه مصاحبه کرد و درباره وضعیت امنیتی در شبه‌جزیره سینا و ارتباطات میان داعش و حماس صحبت کرد.
همان سال، با زیو الکین، که به عنوان وزیر امور مهاجرت و وزیر امور اورشلیم و همچنین یک عضو کابینه شناخته می‌شود، مصاحبه شد.
دو ماه قبل از حمله حماس در ۷ اکتبر، این روزنامه – که در سال ۲۰۰۱ توسط عثمان العمیر خبرنگار بریتانیایی-سعودی تأسیس شد که بنیان‌گذار الشرق الاوسط نیز هست – مصاحبه‌ای با کوهن وزیر امور خارجه وقت اسرائیل، انجام داد که در آن درباره احتمال صلح و عادی سازی روابط با عربستان سعودی صحبت کرد.
در دسامبر گذشته، رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل، مقاله‌ای برای ایلاف نوشت که درباره آینده غزه بعد از پایان جنگ بود. او نوشت: “اسرائیل پیروز خواهد شد. ما گزینه دیگری نداریم و روی امنیت شهروندانمان هیچ‌گونه معامله‌ای نخواهیم کرد. ما با شجاعت و سختی در برابر همه دشمنان خود خواهیم جنگید. “
روی کایس، خبرنگار امور عربی برای کانال ۱۱، می‌گوید توافق‌نامه‌های ابراهیم در سال ۲۰۲۰ که منجر به نزدیکی روابط اسرائیل و کشور‌های خلیج فارس شد، تأثیر زیادی بر دسترسی به رسانه‌های سعودی داشته است.
او افزود که “اسرائیل در تلاش است تا روایت خود را به دنیای عرب منتقل کند و این از طریق رسانه‌های سعودی و اماراتی اتفاق می‌افتد. کانال‌های سعودی منابعی در میدان دارند و من اینطور تصور می‌کنم که همکاری رسانه‌ای میان آنها و منابع اسرائیلی وجود دارد. “
به گفته کایس، کانال‌های سعودی در اسرائیل نسبت به کانال‌های قطری، به ویژه الجزیره، وجهه مثبت‌تری دارند.
او ادامه داد “اگر از یک خبرنگار اسرائیلی بپرسید که کدام را ترجیح می‌دهد، العربیه یا الجزیره، آنها العربیه را انتخاب خواهند کرد. الجزیره با قطر و حماس مرتبط است. برای ارائه تصویر صحیح، مهم است که به بیننده، خواننده یا شنونده بگویید که رسانه مورد نظر چیست. شما گاهی، عبارت ‘گزارش رسانه‌های عرب’ را می‌شنوید که من آن را دوست ندارم. خب این یعنی چه؟ وقتی من گزارشی از یک منبع در حماس که با روزنامه سعودی الشرق الاوسط صحبت کرده است، نقل می‌کنم، برخلاف یک منبع در حماس که با روزنامه لبنانی الاخبار صحبت کرده است، که با حزب‌الله مرتبط است، نحوه درک و نگاه به آن، متفاوت است. “
روابط پنهانی اسرائیل با رسانه‌های جهان عرب از زمان این جنگ شروع نشده است. روزنامه‌نگاران کهنه‌کاری که با هاآرتص صحبت کردند توضیح دادند که این یک روش قدیمی و شناخته‌شده است.
یکی از روزنامه‌نگاران ارشد گفت: “این اخبار فقط به نوعی، نشت اخبار امنیتی نیست. در زمان‌های بحرانی، برخی از منابع اسرائیلی راهی برای دور زدن سانسور بدون گذاشتن ردپا پیدا کرده‌اند. زیرا در نهایت، ما نمی‌دانیم چه کسی اطلاعات را درز داده است. “
در سال ۲۰۱۱، چهار سال پس از تأسیس “الجریده”، جک خوری مقاله‌ای در هاآرتص با عنوان “چگونه یک روزنامه کویتی به سخنگوی دفتر نخست‌وزیر اسرائیل تبدیل شد؟ ” نوشت و استدلال کرد “بسیاری در جهان عرب معتقدند که بسیاری از گزارش‌ها برای ارسال پیام‌هایی از اسرائیل به سوریه و لبنان طراحی شده بودند. ”
او افزود که “یکی از افشاگری‌های این روزنامه که احتمالاً به اتکای دفتر نخست‌وزیر اسرائیل انجام شده بود، سرانجام منجر به برکناری اوزی آراد از سمت مشاور امنیت ملی اسرائیل شد.
تحلیلگران در لبنان پیش از این گفته بودند که این روزنامه که به عنوان یک رسانه مستقل معرفی می‌شود، توسط اسرائیل تأمین مالی و برای تبلیغات استفاده می‌شود. “
برخی از روزنامه‌نگاران اسرائیلی در گفتگو با هاارتص، از این نکته انتقاد کردند که گزارش‌ها اغلب از طریق رسانه‌های عربی قبل از رسیدن به مخاطب اسرائیلی منتشر می‌شوند.
یکی از روزنامه‌نگاران اسرائیلی می‌گوید “برخی مسائل نه محرمانه هستند و نه نیاز به رازداری دارند. فرض کنید نخست‌وزیر می‌خواهد درباره یک توافق درمورد تبادل اسرا مذاکره کند – او این را به رسانه‌های اسرائیلی نخواهد گفت. آسان‌تر است که این خبر به یک روزنامه سعودی برسد. سپس نخست‌وزیر می‌تواند با توجه به واکنش‌ها، گزارش را تأیید یا رد کند. این به فردی که اطلاعات را درز داده این فرصت را می‌دهد که واکنش‌ها در اسرائیل را ارزیابی کرده و تصمیم بگیرد که چگونه به مسئله در اینجا، در اسرائیل، رسیدگی کند. اگر همین خبر به یک خبرنگار اسرائیلی گزارش می‌شد، انکار یا مانور دادن روی آن غیرممکن می‌شد. “
درز دادن جزئیات توافق گروگان‌ها
یک مثال روشن از این موضوع در دسامبر گذشته اتفاق افتاد زمانی که رسانه‌های اسرائیلی گزارشی از “ایلاف” درباره یک توافق جدید تبادل اسرا بین حماس و اسرائیل نقل کردند. گزارش حاکی از این بود که “مذاکراتی بین یک هیئت قطری و یک هیئت اسرائیلی در اروپا در جریان است” و “توافق شامل آزادسازی سه افسر ارشد از اسارت حماس خواهد بود. “
زمانی که این گزارش در رسانه‌های اسرائیلی منتشر شد، دو مقام ارشد اسرائیلی آن را رد کردند.
یک خبرنگار اسرائیلی می‌گوید “اگر این گزارش از سوی نیویورک تایمز منتشر می‌شد، رد آن خیلی سخت‌تر بود. اما در ماجرای رسانه‌های عربی، همان منابع به راحتی خود را مجاز می‌دانند که آن را رد کنند. “
یک روزنامه‌نگار کهنه‌کار در یک رسانه بزرگ اسرائیل می‌گوید “دسترسی رسانه‌های عربی به منابع غیر اسرائیلی یکی دیگر از دلایل استناد به گزارش‌های آنهاست. در طول مذاکرات برای توافق در اوایل جنگ، اخبار دقیق از اسرائیل نیامد بلکه از رسانه‌های عربی آمد. ”
او به ویژه به روزنامه قطری “العربی الجدید” و به “القاهره الاخباریه”، رسانه تحت مدیریت اطلاعات مصر اشاره کرد و گفت “این‌ها نشت مستقیم اخبار از سوی قطری‌ها و مصری‌ها به مطبوعات هستند. “
رسانه‌های اسرائیلی گزارش‌هایی از توافق احتمالی اسرائیل-حماس که در روزنامه سعودی-مستقر در لندن “الشرق الاوسط” منتشر شده بود، نقل کرده‌اند. این روزنامه اخیراً گزارش داده است که افراد حماس شروع به اقدام برای پیدا کردن گروگان‌های در دست خود و سایر گروه‌های مسلح در غزه کرده‌اند.
در همین حال، در طرف اسرائیلی، به گفته یک روزنامه‌نگار کهنه‌کار، خود اسرائیل جزئیات توافق را به کانال “الشرق” متعلق به امارات و به کانال “الرد” مستقر در مصر و متعلق به امارات درز داده است.
او می‌گوید “شاید این ابتکاری از سوی یک مقام اسرائیلی باشد که فکر می‌کند ایده خوبی است که اطلاعات را به رسانه‌های عربی درز دهد و سپس توجه روزنامه‌نگاران را به گزارش‌ها جلب کند –، زیرا در این صورت امکان انکار وجود دارد. وگرنه اگر بیانیه از یک منبع رسمی با نشانی و نام منتشر شود، باید بهای آن را پرداخت کرد. “
