مرحله بعدی رویارویی ایران و اسرائیل به کدام سمت و سو می‌رود؟
پس از حملات موشکی اول اکتبر ایران علیه اسرائیل با نام «عملیات وعده صادق ۲»، اوایل روز شنبه پدافند هوایی کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اسرائیل بامداد امروز در اقدامی تنش‌زا، نقاطی از مراکز نظامی در استان‌های تهران، خوزستان و ایلام را مورد حمله قرار داده است.
به جهت بررسی موضوع فوق، «انتخاب»گفتگویی انجام داده با محمدخواجویی، مدیرگروه مطالعات لبنان مرکز تحقیقات استراتژیک خاورمیانه، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
تحلیل شما از حمله اسرائیل چیست؟
اظهارنظر دقیق درباره این حمله و نتایج آن مستلزم روشن شدن دقیق ابعاد این حمله و میزان خسارات است. تاکنون اطلاعات دقیقی درباره جزئیات این حمله و نقاط مورد هدف روشن نشده است. اما برآورد‌های اولیه نشان می‌دهد که حمله اسراییل محدود و کنترل شده بود. طی این روز‌های اخیر، سناریو‌های مختلفی درباره حمله اسراییل وجود داشت. حداقلی‌ترین سناریو ممکن در این بین اجرا شد. سناریو‌های دیگر از جمله حمله به تأسیسات انرژی و هسته‌ای مطرح بود. این حمله نشان داد که اسراییل در این مرحله به دنبال افزایش سطح تنش نبوده است. اسراییل ترجیح داد حملات‌اش محدود به مناطق نظامی باشد. به نظر می‌رسد که فشار‌های آمریکا و متقاعد کردن مقامات اسراییل برای محدود کردن واکنش به ایران مؤثر بوده است. رایزنی‌های دیپلماتیک ایران هم در محدود بودن این عملیات مؤثر بوده است. اولویت اسراییل در برهه کنونی جنگ گسترده با ایران نیست بلکه جنگ لبنان مهم‌تر است. ورود جنگ با ایران توان اسراییل را در مواجهه با لبنان دچار مشکل می‌کند.
آیا وعده صادق ۳ از سوی ایران اجرا خواهد شد؟
با توجه به اظهارات مقامات مختلف، ایران در این برهه دنبال محدود کردن تنش است. البته باید دقیقاً مشخص شود چه اتفاقی افتاده است. ایران فعلا واکنش نظامی نشان نمی‌دهد اما بر حق خود برای پاسخ تأکید می‌کند. کما اینکه این مساله در بیانیه وزارت امور خارجه هم مطرح شد. از سوی دیگر در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح نیز به “پاسخ در وقت مقتضی” اشاره شده است. رئیس جمهوری نیز گفته که ایران پاسخ خود را با “تدبیر و هوشمندی” می دهد. تمرکز اصلی ایران ایجاد چالش برای اسراییل در جبهه لبنان و فرسایشی کردن جنگ در آنجاست.
آیا تنش های مستقیم به انتها رسیده؟
به دلیل سیال بودن شرایط منطقه نمی توان گفت که این حمله آیا نقطه پایان مارپیچ درگیری میان ایران و اسرائیل در یک سال اخیر است یا آغاز دوره تازه ای از تنش میان آنها! گرچه به نظر می رسد این دور از کنش و واکنش ایران و اسرائیل به پایان رسیده اما خیلی زود است که آن را به معنای پایان تنش مستقیم بین آنها بدانیم چرا که درگیری بین دو طرف همیشه تابعی از تحولات در کل منطقه بوده است. احتمالا در کوتاه مدت فعلا رویارویی مستقیم بین دو طرف نداشته باشیم. اما شاهد بودیم که ایران بعد از وعده صادق ۱، تصور می‌کرد که این چرخه متوقف می شود. سلسله اتفاقاتی مانند ترور اسماعیل هنیه و سیدحسن نصرالله شرایطی ایجاد کرد که ایران ناگزیر به پاسخ شود. به باور من شرایط بستگی به سرنوشت جنگ لبنان دارد. اگر اسراییل در این جنگ موفق شود، به اقدامات دیگر در منطقه ادامه می‌دهد و مواضع محور مقاومت را می‌کوبد. اگر اسراییل دچار فرسایش جنگی شود، دست‌ش برای اقدامات دیگر محدود می‌شود. سرنوشت لبنان می‌تواند در آینده تقابل ایران و اسراییل مؤثر باشد.
به طور کلی تحلیل شما از فضای پیش رو چیست؟
تا زمان استقرار دولت جدید آمریکا، تحولات بر اساس قواعد میدان پیش می‌رود و شاهد ابتکار عمل جدی سیاسی برای پایان دادن به بحران نخواهیم بود. نوع کنش و واکنش در میدان می‌تواند در وضعیت مؤثر باشد. بنابراین ما دو ماه آینده، دو ماه بسیار سرنوشت‌سازی خواهیم داشت. ایران بعد از ضربه‌هایی که به حزب الله‌زده شد، نگران‌تر شد و خواهان جلوگیری از دستاورد‌های نظامی اسراییل است. این بازی ادامه دارد و به طور قطعی نمی‌توان گفت برنده آینده نظم منطقه‌ای کدام طرف خواهد بود.
