اپیدمی فجایع معادن؛ از باب نیزو و یورت تا طبس
پایگاه خبری «انتخاب»: حوادث معدن تبدیل به اپیدمی شده است؛ یعنی تمامی ندارد و هر چندسال یک‌بار باید منتظر شنیدن خبر فاجعه‌ای در گوشه و کنار کشور باشیم و حالا انفجار معدن طبس جان ده‌ها کارگر که گفته می‌شود برخی از آنها فقط برای ۱۲ میلیون تومان در ماه کار می‌کردند را گرفته است. وزیر کشور درباره علت افنجار معدن زغال‌سنگ طبس می‌گوید که متراکم‌شدن گاز باعث انفجار شده است و علی مقدس‌زاده، رئیس کانون شورای اسلامی کار خراسان جنوبی هم می‌گوید که معدن‌کار‌ها تجهیزات لازم را ندارند و اگر در معدن حتی یک سنسور گاز متان وجود می‌داشت، این حادثه رخ نمی‌داد، اما حادثه اخیر اولینش نبوده است و این تونل‌های تنگ و باریک بار‌ها و بار‌ها جان کارگران را گرفته است.
معدن باب نیزو
۱۵ سال پیش یعنی سال ۸۸ بود که صدای مهیب از معدن باب نیزو زرند کارگران را شوکه کرد. در ابتدا مشخص نبود که چه اتفاقی افتاده، اما با دود و آتشی که از تونل بیرون می‌زد مشخص بود که فاجعه‌ای رخ داده است. ۲۰ نفر داخل تونل بودند و آن‌هایی که بیرون حضور داشتند دنبال خبرکردن امدادگران بودند. در آن حادثه هم گاز داخل معدن منفجر شده بود. ساعتی که گذشت نیرو‌های امدادی توانستند اولین جسد را از تونل بیرون بیاورند و بعد از آن هم ۱۱ جسد دیگر از معدن خارج شد. در نهایت هم اعلام شد که جمع‌شدن گاز متان و تخلیه‌نشدن آن دلیل انفجار بوده است.
معدن اشکلی هجدک کرمان
یک سال بعد یعنی در ۲۳ آذر ۸۹ تونل شماره یک معدن اشکلی هجدک کرمان ریزش کرد. کارگران می‌گفتد که پنج کارگر در عمق ۶۰۰ متری معدن گرفتار شده‌اند. گرچه تلاش‌هایی برای نجات آنها انجام شد، اما به دلیل ریختن صد‌ها تن خاک بر آن پنج کارگر همگی جان خود را از دست دادند. تیم امدادی در آن مقطع فقط توانستند یک جسد را بیرون بیاورند، زیرا خاک به شدت سست بود و ممکن بود امدادگران هم جان خود را از دست بدهند. در نهایت بعد از ۱۳ روز دو جسد دیگر هم پیدا شد.
معدن یال شمالی طبس
معادن طبس یک بار دیگر هم قربانی گرفته بودند. سال ۹۱ بود که معدن زغال‌سنگ یال شمالی در ۲۵ کیلومتری طبس دچار انفجار شد. کارگران از مدتی قبل گفته بودند که انتهای معدن تهویه ندارد و گاز‌ها خارج نمی‌شوند، اما هیچ ترتیب اثری داده نشده بود تا آنکه انفجار رخ داد. چهار جسد از انتهای تونل خارج شد، اما خبری از چهار نفر دیگر نبود. امید‌هایی داده می‌شد که شاید آن چهارنفر زنده باشند، اما چنین نبود و یک روز بعد از انفجار اجساد آنها هم پیدا شد. علت افنجار مخلوط‌شدن گاز اکسیژن با گاز متان داخل معدن بود که یک جرقه کوچک باعث انفجاری عظیم شد.
معدن یورت
حتما یکی از تلخ‌ترین حوادث معدن برمی‌گردد به صبح سیزدهم اردیبهشت سال ۹۶ و انفجار معدن زغال‌سنگ یورت در شهر آزادشهر استان گلستان که ده‌ها کارگر در این حادثه جان خود را از دست دادند. پس از انفجار ورودی معدن به طور کامل بسته شده بود و هیچ راه دسترسی برای نجات کارگران وجود نداشت. محل حادثه تونلی بن‌بست بود و تنها یک راه خروج داشت. کارگران در عمق ۱۳۰۰ متری گرفتار شده بودند و هیچ راه تنفسی برای آنها وجود نداشت. تا شب اول حادثه امدادگران فقط توانستند به عمق ۸۰۰ متری تونل بروند که تعدادی از آنها به علت گازگرفتگی مجروح و به خارج تونل منتقل شدند. سرانجام اعلام شد ۴۳ کارگر و مهندس در عمق تونل شماره سه معدن گرفتار شده‌اند.. در پایان روز بالاخره نیرو‌های امدادی توانستند خود را به محل حضور کارگران برسانند و ۳۵ جسد را کشف و به بیرون منتقل کردند. شش روز بعد یعنی در ۱۹ اردیبهشت هم هشت جسد دیگر پیدا شد. هفت ماه بعد از این حادثه کارفرمای معدن به علت فراهم‌نکردن تجهیزات ایمنی داخل معدن مقصر شناخته شد.
معدن منگنز
همین سال گذشته هم یکی از کارگران معدن منگنز قم در آخرین روز بهمن در اثر ریزش بخشی از معدن زیر آوار محبوس شد و بعد از هفت ساعت جسدش پیدا شد. در این اتفاق که در عمق ۲۹۰ متری از سطح زمین رخ داد، یکی از کارگران معدنچی به نام عدالت شیری هنگام جابه‌جاکردن سنگ‌های معدنی با لودر مخصوص در داخل تونل گرفتار شد. پس از این حادثه امدادگران هلال احمر وارد عمل شدند و بعد از هفت ساعت عملیات به لودر رسیدند، اما راننده آن جان باخته بود.
آنچه در همه حوادث مشترک است، رعایت‌نشدن اصول ایمنی است؛ موضوعی که همواره مورد اعتراض کارگران معدن بوده است. اعتراض‌های از این دست در حالی است که مسئولان ذی‌ربط در همه این سال‌ها اهتمام ویژه‌ای برای رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌هایی که واحد‌های HSE یا همان ایمنی و بهداشت کار برای فعالیت کارگاه‌ها تعیین می‌کند نداشته‌اند و ایمن‌سازی لازم برای کار در معدن را فراهم نکرده‌اند.
یکی از راهکار‌هایی که می‌تواند به کاهش مخاطرات کار در معدن کمک کند، بازرسی‌های دوره‌ای و منظم از معادن است. بر اساس گزارش‌ها فعالیت در عمده معادن در ایران در اختیار بخش خصوصی است. از این رو لازم است دولت به عنوان نهاد ناظر بر عملکرد آنها نظارت کاملی داشته باشد تا این امید وجود داشته باشد که در آینده دیگر شاهد بروز رخداد‌هایی مانند انفجار اخیر معدن طبس نباشیم.
