ارتباط بین شیوه های کاری چابک و رفاه شغلی با نقش میانجی تقاضا و منابع شغلی

هشت صبح: ارتباط بین شیوه¬های کاری چابک و رفاه شغلی با نقش میانجی تقاضا و منابع شغلی عنوان مقاله ای به قلم رضا حدادی بیدکی است که در ادامه می خوانید.

چکیده
سازمانهای بزرگ با ساختارهای سنتی توان و انعطاف لازم جهت همسویی با تغییرات محیط پیرامونی به ویژه با توجه به مسایل جهانی شدن را ندارند و برای بقای خود ناچارند یا تغییر ساختار دهند یا خود را به ابزارهایی مجهز کنند تا توان مقابله با تغییرات جهانی را به دست آورند. امروزه یکی از جدیدترین شکلهای سازمانی برای مقابله با چالش‌های رقابتی و تغییرات سریع تکنولوژی، تغییر پذیری ساختار سازمانی به سازمان چابک می‌باشد که برای تبدیل شدن به یک سازمان چابک، نیاز به‌‌‌‌ایجاد تغییرات اساسی در نحوه کار کارکنان، سیستمهای کاری و فرهنگ سازمان است. تنها مزیت رقابتی یک سازمان در‌‌‌‌اینده‌‌‌‌این است که مدیران آنها بیاموزند چگونه باید زودتر از رقبایشان یاد بگیرند و‌‌‌‌این همان مفهوم چابکی است. چابکی به دنبال پیروزی و موفقیت در سود سهام بازار و به دست آوردن مشتریان در بازارهای رقابتی است که بسیاری از کمپانیها به علت‌‌‌‌اینکه‌‌‌‌این بازارها مراکز متلاطمی‌هستند از ورود به آن بازارها هراسان هستند برای چابکی نهایتی فرض نمی‌شود و نقطه‌ای وجود ندارد که کمپانی یا فرد به غایت چابکی رسیده و آن را کامل کرده باشد چابکی به طور دائم به عملکرد پرسنل و سازمان ارزش محصول و خدمات و تغییر دائم در زمینه فرصت‌های حاصل از جذل مشتری توجه می‌کند و مستلزم آمادگی دائم برای روبه رو شدن با تغییرات بنیادی و سطحی است و کمپانیهای چابک همیشه برای یادگیری هر چیز جدیدی که باعث افزایش سودآوری ناشی از بهره گیری از فرصتهای جدید می‌شود، آماده‌اند.

چکیده:شیوه های کاری چابک ، رفاه شغلی ، تقاضا و منابع شغلی
اهمیت و ضرورت تحقیق

چابکی سازمان در دنیای پر تغییر امروزی اهمیتی فزاینده دارد. چرا که موفق ترین سازمان‌های‌‌‌‌اینده، آن‌هایی هستند که چابک‌ترند از سوی دیگر پیروزی یا شکست هر سازمان را به رهبری آن سازمان نسبت می‌دهند، لذا هنگام موفقیت یا شکست سازمان معمولاً رهبری سازمان مدنظر قرار می‌گیرد، بدین ترتیب می‌توان گفت دیدگاه‌‌های افراد در سازمان نیز بستگی به سبک و سیاق رهبری موجود در سازمان دارد. چابکی عبارت است از شناسائی موفق مبانی رقابت )سرعت، انعطاف پذیری، نوآوری، کیفیت و سودآوری(، انسجام منابع و اقدامات مناسب در محیط دانش و دارای تغییرات سریع به وسیله فراهم کردن محصولات و خدمات مشتری پسند. چابکی در واقع برای مهندسی بنگاه‌‌های رقابتی یک پارادایم جدید شده است. نیاز به‌‌‌‌این پارادایم جدید، مبتنی بر افزایش نرخ تغییر در محیط است که مؤسسات را وادار به پاسخ پیش کنشی به تغییرات می‌کند. چابکی در آغوش گیرنده تغییرات، تهاجمی‌و رشدگراست. چابکی به توانایی تولید و فروش موفقیت آمیز یک دامنه گسترده‌ای از محصولات با هزینه پایین، کیفیت بالا، زمان‌های تاخیر کوتاه و تنوع اندازه دسته‌‌‌ها اشاره می‌کند که برای مشتریان متعدد و مشخصی از طریق تولید مبتنی بر خواسته انبوه مشتری‌‌‌‌ایجاد ارزش می‌کند. چنانکه اولسون بیان کرده، توانایی پاسخ موثر به حوادثی که به سرعت درحال تغییر و غیرمنتظره هستند. بر طبق نظر»داو «و »کیدو« شامل دو مفهوم اساسی چابکی پویا، در آغوش گیرنده تغییرات، تهاجمی‌و رشدگراست و در واقع چابکی به دنبال پیروزی و موفقیت در سود، سهم بازار و به دست آوردن مشتریان در بازارهای رقابتی است که در واقع چابکی به دنبال پیروزی و موفقیت در سود، سهم بازار و به دست آوردن مشتریان در بازارهای رقابتی است که بسیاری از کمپانی‌‌‌ها به علت‌‌‌‌اینکه‌‌‌‌این بازارها مراکز متلاطمی ‌هستند از ورود به آن بازارها هراسان هستند. برای چابکی نهایی فرض نمی‌شود و نقطه‌‌‌‌ای وجود ندارد که کمپانی یا یک شخص سفر به چابکی را کامل کرده باشد. از کمپانی‌‌‌ها به علت‌‌‌‌اینکه ‌‌‌‌این بازارها مراکز متلاطمی هستند از ورود به آن بازارها هراسان هستند. برای چابکی نهایی فرض نمی‌شود و نقطه‌‌‌‌ای وجود ندارد که کمپانی یا یک شخص سفر به چابکی را کامل کرده باشد. چابکی به طور دائم به عملکرد پرسنل و سازمان، ارزش محصول و خدمات و تغییر دائم در زمینه فرصت‌های حاصل از جذب مشتری توجه می‌کند و مستلزم آمادگی دائم برای روبه رو شدن با تغییرات بنیادی و سطحی است وکمپانی‌‌های چابک همیشه برای یادگیری هر چیز جدیدی که باعث افزایش سودآوری ناشی از بهره‌گیری از فرصت‌های جدید می‌شود، آماده‌اند. انتقال به چابکی با فرض به اشتراک گذاری بازارهای سودده همراه با اطلاعات و خدمات کامل تعدیل می‌شود و محصولات متناسب با نیازهای مشتریان مشخص شکل دهی می‌شود. قابلیت سوددهی‌‌‌‌ این محصولات مبتنی بر استراتژی‌‌های بازاریابی و قیمت‌گذاری است که خود مبتنی بر ارزش دریافت شده از مشتری است. بنابراین، رقبای چابک موفق، نه تنها باید بازارها، خطوط تولید، شایستگی‌‌‌ها و مشتریان فعلی خود را خیلی خوب بشناسند، بلکه باید مشتریان و بازارهای بالقوه ‌‌‌‌آینده را هم بشناسند. ‌‌‌‌این شناخت به برنامه‌‌های استراتژیک برای به دست آوردن شایستگی‌‌های جدید، توسعه خطوط محصول جدید و ثبت و ضبط بازارهای جدید منجر می‌شود. مفاهیم ضمنی رقابت چابک وابسته به زمینه‌‌های رقابتی است که در داخل یک کمپانی به طور خاص عمل می‌کنند. کمپانی‌‌های چابک به صورت تهاجمی ‌با تغییرات روبرو می‌شوند. برای رقبای چابک تغییر و عدم اطمینان منبع احیای فرصت‌‌‌ها از روش‌‌های موفق دائمی‌است. بنابراین، برای رویارویی با تغییرات بدون سابقه قبلی، چابکی متکی به ابتکار، مهارت، دانش انسانی و دسترسی افراد به اطلاعات است. یک سازمان چابک دارای فرآیندهای اداری و نوعی از ساختار سازمانی است که قادر به انتقال سریع و روان ‌‌‌‌این ابتکارات در اغنای فعالیت‌‌های تجاری مشتری‌ است و در‌‌‌‌ایجاد فرصت برای سود و رشد به صورت تهاجمی‌عمل می‌کند. رقبای چابک تغییر را تسریع کرده، بازارها و مشتریان جدیدی ‌‌‌‌ایجاد می‌کنند که خارج از شناخت آنها از مسیری است که در آن بازارها و نیازهای مشتریان ظاهر می‌شوند. اگر چه چابکی به کمپانی اجازه می‌دهد تا خیلی سریع تر از گذشته واکنش نشان دهد، لیکن نقطه قوت رقبای چابک در پیش بینی پیش از عمل نیازهای مشتریان و رهبری در‌‌‌‌ایجاد بازارهای جدید ازطریق نوآوری دائم است. چابکی یک پاسخ جامع به محیط رقابتی جدید است که به وسیله نیروهایی که تسلط سیستم تولیدی انبوه را کاهش داده اند، شکل گرفته است. چابکی یک قابلیت وسیع کسب و کار است که ساختارهای سازمانی، سیستم‌های اطلاعاتی، فرآیندهای پشتیبانی و مجموعه افکار را دربر می‌گیرد و چابکی به عنوان یک فلسفه تولیدی (نسل آینده سیستم‌‌های تولید) به کمپانی‌‌هایی که در همه بخش‌‌های اقتصادی رقابت می‌کنند، خوش آمد می‌گوید.

تغییر، باثبات ترین مشخصهای است که میتوان برای دنیای کنونی کسب و کار معرفی کرد. امروزه شرکت‌‌‌ها با رقابتی بسیار شدید رو به رو هستند که از تغییرات تکنولوژیکی و تغییر در تقاضای مشتریان ناشی می‌شود. این وضعیت باعث زیر سؤال رفتن صحت مدلهای سنتی مدیریت شده است. شرکتها باید به طور مؤثر بر تغییرات مستمر و غیر منتظره و همچنین چالشهای جدید مشتریان با هزینه اندک فایق آیند؛ بنابراین، توانایی واکنش سریع و اثربخش، رقابت مبتنی بر زمان و تأمین نیازهای مشتری، مشخصه قطعی رقابت جویی شده است. در واقع چابکی ضرورتی برای بقا در مقابل رقبا، تحت محیطهای متغیر برای برخورد با چالش‌های تحویل سریع محصولات و خدمات، کیفیت و رضایت مشتری است. چابکی به عنوان پارادایم نوین تولید برای مقابله با چنین شرایطی توسط پژوهشگران مؤسسه ی آیاکوکا (۱۹۹۱) ارائه شده است. چابکی، توانایی سازمان برای تطبیق با تغییرات و شناسایی و بهرهگیری مؤثر از فرصتهایی است که در اثر تغییر به وجود می‌آید. محیط صنعتی در ایران طی دو دههی گذشته با تغییرات سریع بی سابقه و بنیادین غیرقابل پیش بینی در فناوری، شرایط بازار و نیازمندیهای مشتری روبه رو بوده است و سازمانهای تولیدی را با مسائلی مانند تغییرات سریع و غیرقابل پیشبینی مواجه کرده، با افزایش رقابت حاصل از نوآوری تکنولوژیک و محیطهای آشفته رو به رو گردانده است. برای مواجهه با این تغییرات، چابکی به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر فعالیت و رقابت در عرصهی اقتصاد جهانی مسئلهای است که ذهن مدیران سازمان‌های تولیدی در ایران را به خود مشغول کرده است. بدین منظور سازمانهای ایرانی می‌بایست از تواناسازهای چابکی آگاه شده، مسیر دستیابی به چابکی از طریق آنها را فرا گیرند.

تعاریف مفهوم چابکی

واژه چابک در فرهنگ لغت، به معنای: حرکت سریع، چالاک، فعال و چابکی توانایی حرکت به صورت سریع و آسان، و قادر بودن به تفکر به صورت سریع و با یک روش هوشمندانه است. ریشه و زادگاه چابکی، ناشی از تولید چابک است و تولید چابک مفهومی است که طی سال‌های اخیر عمومیت یافته و به عنوان استراتژی موفق توسط تولیدکنندگانی که خودشان را برای افزایش عملکرد قابل ملاحظ‌های آماده‌ می‌کنند، پذیرفته شده است. در چنین محیطی، هر سازمانی باید توان تولید همزمان محصولات متفاوت و با طول عمر کوتاه، طراحی مجدد محصولات، تغییر روش‌های تولید و توان واکنش کارآمد به تغییرات را داشته باشد. در صورت داشتن چنین توانمندی‌هایی، به آن بنگاه تولیدی، سازمان چابک اطلاق خواهد شد. تعریف‌های زیادی برای چابکی ارائه شده است اما هیچ یک، مخالف با یکدیگر نبوده، یکدیگر را نقض نمی‌کنند. عموماً این تعریف‌ها، ایده سرعت و تغییر در محیط کسب وکار را نشان‌ می‌‌دهند. با توجه به جدید بودن بحث چابکی، تعریف جامع‌ای که مورد تائید همگان باشد، وجود ندارد.

به باور شریفی و ژانگ، چابکی به معنای توانایی هر سازمانی برای حسگری، ادراک و پیش بینی تغییرات موجود در محیط کاری است. چنین سازمانی باید بتواند تغییرات محیطی را تشخیص داده، به آنها به‌عنوان عوامل رشد و شکوفایی بنگرد. آنها در جایی دیگر چابکی را توانایی فائق آمدن بر چالش‌های غیرمنتظره برای رویارویی با تهدیدهای بی‌سابقه محیط کاری و کسب مزیت و سود از تغییرات به عنوان فرصت‌های رشد و پیشرفت تعریف می‌کنند.
مفهوم چابکی به سیستم‌های تولید منعطف باز می‌گردد چابکی سازمانی چندین قابلیت اساسی را درنظر می‌ گیرد که عبارتنداز پاسخگویی، شایستگی، انعطاف پذیری و سرعت. چهار بعد اصلی چابکی شامل اغنای مشتری، مشارکت برای ارتقای سطح رقابت، سازماندهی برای تسلط بر تغییر و عدم قطعیت و نفوذ تأثیر اطلاعات و افراد است. چابکی، انطباق سریع و فعالانه عناصر سازمان با تغییرات پیش بینی نشده است.

ابعاد چابکی

بنگاه‌‌‌ها پدیده‌هایی پیچیده‌اند که باید بصورت سازمان یافته به آنها نگریست. چابکی نیز مفهوم پیچیده ای‌ است که برای دستیابی به آن لازم است چهار بعد پیشنهادی برای بنگاه چابک را چنین تعریف کرد:

۱- ستاده )محصولات به عنوان راه حلی جامع برای ارضاء مشتری(: توانایی ساخت محصول تعیین کننده‌ی یک قابلیت رقابتی نیست. کاهش هزینه ماشین‌آلات، دسترسی طراحان به ابزارهای طراحی رایانه‌یی قدرتمند و افزایش تجارت جهانی توزیع این محصولات را گسترش داده و تولیدکنندگان را نیز به این جهت سوق داده که فراتر از محصول بنگرند و ترکیب متمایزی از محصول، اطلاعات و خدمات بلند مدت را برای مشکلات مشخص مشتریان ارائه کند و بر ارزش دریافت شده‌ی مشتریان از محصول متمرکز شوند.

۲- داده )همکاری به منظور افزایش رقابت پذیری یا ایجاد سازمان مجازی): تدارک راه حلی کامل برای هر مشتری مشخص از طریق منابع محدود یک شرکت، به تنهایی قابل دست یابی نیست. این امر خصوصا زمانی به حقیقت می‌‌پیوندد که شرکت بر شایستگی اصلی خود متمرکز باشد. بنابراین برای ایجاد راه حلی برای مشتریان ضروری به نظر می‌رسد. در واقع همکاری داخلی و خارجی استراتژی‌های مورد نظرند و هدف عرضه‌ی محصولات به بازار در کم ترین زمان ممکن با استفاده از منابع از طریق همکاری است. نیل به این هداف تنها با تشکیل سازمان‌های مجازی و مشارکت سریع در ساخت قابل دسترسی خواهد بود.

۳- عوامل تاثیر گذار خارجی )تغییر و عدم اطمینان(: مشکل‌ترین عاملی که شرکت‌ها با آن مواجه هستند تغییر سریع و بدون توقف است. عواملی مانند کاهش چرخه تولید محصول، کاهش زمان ایجاد مفهوم تا زمان فروش، تسریع در آهنگ توسعه‌ی فناوری، افزایش جهانی سازی تجارت، افزایش تراکم ارتباطات الکترونیکی و افزایش رشد سریع جمعیت همه به فضای تغییر کمک می‌کنند.

تغییرات خارجی تحمیل را نیز می‌توان در دو بخش در نظر گرفت:

الف( تغییرات اجتماعی در مقیاس کلان

ب( تغییراتی که به وسیله شرکت رقیب بر یک واحد تجاری تحمیل می‌شود.

بنابراین سازمان‌ها باید برای بقا و پیشرفت در محیط تغییر و عدم اطمینان چنان سازماندهی شوند که دارای ساختارهای سازمانی منعطف و نوآور باشند تا بتوانند تصمیم گیری سریع را ارتقاء دهند. سازمان‌های چابک باید با حفظ نیروهای انسانی که می‌توانند عدم اطمینان و تغییر را به رشد تبدیل کنند در جهت ایجاد سازمان‌های کارآفرین حرکت کنند.

۴- عملیات داخلی)بهره گیری از افراد و اطلاعات): این عملیات بیانگر توانایی شرکت در واکنش سریعتر نسبت به تغییرات در مقایسه با رقبا است. البته این کار با استفاده از انگیزش، کارآفرینی اشخاص و سازماندهی تیم‌های سازگار انجام می‌شود و ضمنا ساختار نیز دائما تجدید می‌شود.