نبرد کنونی بین ایران و اسرائیل، جنگ بر سر آینده نظم منطقه است /هرکسی بتواندهزینه‌های زیادی به طرف مقابل وارد کند، برنده این معادله خواهد بود/ قدرت پیش‌بینی‌پذیری تحولات پایین آمده؛ وارد مرحله جدیدی از تحولات می‌شویم که سابقه نداشته/ بخشی از رفتار‌های نتانیاهو با هدف کمک به پیشبرد کمپین ترامپ است
پس از عملیات وعده صادق ۲، اسراییل ادعا‌هایی مبنی بر پاسخ متقابل مطرح کرده و برخی تحلیلگران نیز انتظار واکنش نظامی از سوی اسراییل دارند؛ واکنشی که در درجه‌های مختلف دسته‌بندی می‌شود. از حمله به تأسیسات نظامی، مانند آنچه ایران انجام داد تا حمله به زیرساخت‌های انرژی که دامنه جنگ را گسترده‌تر می‌کند.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتگو کردیم با محمد خواجوئی، مدیرگروه مطالعات لبنان مرکز تحقیقات استراتژیک خاورمیانه، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
· سناریو‌های پیش رو ایران و اسراییل پس از پاسخ موشکی چه خواهد بود؟
«بعد از عملیات وعده صادق ۲ که همه نشانه‌ها گویای گسترده‌تر بودن آن نسبت به وعده صادق ۱ است، پیش‌بینی می‌شود که اسراییل واکنش نشان دهد. اینکه اقدام اسراییل چه خواهد بود، سه سناریو دارد. سناریو اول این است که همانطور که ایران مراکز نظامی اسراییل را هدف قرار داد، اسراییل نیز تأسیسات نظامی ایران را مورد هدف قرار دهد. این حمله می‌تواند هم سطح وعده صادق و یا احتمالاً گسترده‌تر از آن باشد. سناریو دوم این است که اسراییل فراتر رود و به جز مراکز نظامی، به تأسیسات زیربنایی ایران هم حمله کند. حمله به تأسیسات حوزه انرژی، در حوزه نفت و نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها در این بین مطرح است. سناریو سوم این است که اسراییل تنش را چند پله بالا ببرد و تمرکز خود را روی حمله به تأسیسات هسته‌ای بگذارد. احتمال وقوع سناریو سوم پایین است. در کنار حملات فوق، اسراییل ممکن است اقدامات دیگری را شامل خرابکاری سایبری و ترور هدفمند، چاشنی کار خود کند.»
· این تنش‌ها تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد؟ آیا ممکن است مذاکره‌ای شکل بگیرد؟
«جنگ کنونی، جنگ بر سر آینده نظم منطقه است. عملیات هفتم اکتبر، اسراییل را از آن تنگنا و قفسی که در آن قرار گرفته بود ر‌ها کرده و فرصتی را به اسراییل برای ضربه زدن به محوری داده است که سال‌ها او را آزار داده است. اسراییل همیشه از این نوع جنگ‌ها برای ایجاد یک نظم جدید استفاده می‌کند. این تجربه در سال ۱۹۶۷ نیز دیده شده و حتی مناطق تحت اشغال اسراییل بیشتر شد. اسراییل بعد از ضرباتی که به حماس و حزب الله زد، این انگیزه و امید را پیدا کرده که اقدامات خود را ادامه دهد تا محور مقاومت را تضعیف کند. در حال حاضر بعد از ضرباتی که به حزب الله وارد شد، اسراییل دنبال تضعیف ایران است. ایران در رأس محور مقاومت است و طبیعتا تضعیف آن، کل شبکه مقاومت را تضعیف می‌کند. بعد از آن نظمی که رخ خواهد داد، همسو با نظر اسراییل است. ایران تمام تلاش خود را می‌کند که با ظرفیت نظامی و دیپلماتیک، در پروژه‌های اسراییل چالش ایجاد کند. روند تحولات ایران را به سمتی برد که گویی عملیات وعده صادق ۲ را اجتناب ناپذیر می‌کرد. بعد از ضرباتی که به حزب الله و حماس وارد شد، عده‌ای گفتند که ایران توانایی حمایت از همپیمانان خود را ندارد. ایران نشان داد که با وجود پرهیز از جنگ، می‌تواند با ضربات نظامی، در روند کاری اسراییل اخلال ایجاد کند؛ بنابراین اتفاقات این روز‌ها، برای نظم آینده در منطقه است. بعد از تقابل اسراییل با حماس و حزب الله که به نوعی متحدان ایران محسوب می‌شدند، این بار تقابل ایران و اسراییل، محتمل‌ترین اتفاقی است که می‌توان تصور کرد. این تقابل اگر از طریق دیپلماتیک حل نشود، بر اساس معادلات میدان پیش می‌رود.»
· استمرار تنش و حفظ اراده، برای ایران از چه نظر اهمیت دارد؟
«هرکسی بتواند هزینه‌های زیادی به طرف مقابل وارد کند، برنده این معادله خواهد بود. هزینه استمرار این نبرد برای دو طرف باعث می‌شود ابتکارات دیپلماتیک خود را نشان دهد تا کاهش تنش پیگیری شود. البته فعلا آنچه می‌بینیم، رقابت قدرت نظامی دو طرف و تحمیل اراده به طرف مقابل است. هر طرف که اراده ماندن را داشته باشد، به نظر می‌رسد که برنده این دعوا خواهد بود. ایران انگیزه بالا نشان دادن توانایی خود را دارد. ایران می‌داند که اگر نظم آینده برعلیه محور مقاومت باشد، ضربه بسیار گسترده‌ای می‌خورد.»
· پاسخ احتمالی اسراییل تا چه حد این تنش را پیچیده‌تر می‌کند؟ ایران انتظار چه پاسخی دارد؟
«سه سناریو سؤال اول در این بین مهم است. اگر اسراییل به سمت حمله به مراکز نظامی برود، تنش‌زا بودن این حمله کمتر از سناریو‌های بعدی خواهد بود. اسراییل در شرایط کنونی از ورود اسراییل به تقابل گسترده نگران است، چون درگیر جنگ غزه و لبنان است. با توجه به صحبت‌های رهبری مبنی بر عدم تعلل و عدم شتابزدگی، نشان می‌دهد که ایران آرام پیش می‌رود. در جریان حملات اخیر نیز نظامی اسراییلی کشته نشد و ضربات خیلی گسترده نبود.
ایران می‌خواهد اراده خود را نشان دهد، اما سینگال تمایل به کاهش تنش را هم می‌دهد. اگر سناریو اول محقق نشود و اسراییل بخواهد سناریو دو و سوم را پیگیری کند و تأسیسات ایران را هم مورد هدف قرار دهد، ایران حمله به تأسیسات اسراییل را در جریان قرار می‌دهد. آقای علی فدوی نیز گفتند که ایران تأسیسات انرژی اسراییل را مورد هدف قرار می‌دهد و این صحبت یک پیام بود. این پیام گویای توانایی ایران برای بالا بردن سطح تنش بود. در این صورت دو طرف وارد چرخه کنش و واکنش می‌شوند و برنده کسی خواهد بود که توانایی ضربه بیشتر را داشته باشد. یکی از ویژگی‌های تحولات اخیر در منطقه این است که قدرت پیش‌بینی‌پذیری تحولات را پایین آورده است. ما وارد مرحله جدیدی از تحولات می‌شویم که سابقه نداشته است. بعید می‌دانم اسراییل بخواهد حمله به تأسیسات را انجام دهد.»
· با برگزاری انتخابات آمریکا این تنش‌ها تا چه حد کاهش و یا افزایش خواهد یافت؟
«اسراییل از رقابت انتخاباتی آمریکا نهایت استفاده را می‌برد تا ریل‌گذاری برای رئیس جمهور بعدی آمریکا انجام دهد. صرف نظر از اینکه در آمریکا چه کسی رئیس جمهور باشد، ان‌ها خواهان کاهش تنش در منطقه هستند. اسراییل تلاش می‌کند در نظم آینده منطقه تأثیرگذار باشد؛ بنابراین اقدامات کنونی اسراییل که بعضا اسم نظم جدید را روی آن گذاشته‌اند، با هدف ریل‌گذاری جدید صورت می‌گیرد. این شتابی که اسراییل در هفته‌های اخیر برای حملات انجام می‌دهد، نشان از تعیین مسیر برای رئیس جمهور آمریکاست. اگر تنش‌ها افزایش یابد، کمپین انتخاباتی ترامپ امتیازی کسب می‌کند. این تنش‌ها نشان می‌دهد که دموکرات‌ها نتوانستند تنش را کاهش دهند و نفت نیز گران شده است. بخشی از رفتار‌های نتانیاهو با هدف کمک به پیشبرد کمپین ترامپ است، چون می‌دانند که پیروزی ترامپ، روند قدرت‌گیری اسراییل در نظم آینده را سریع‌تر کند؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود تا برگزاری انتخابات، تنش‌ها افزایش یابد. اگر ترامپ پیروز شود، مسیر اسراییل گسترش می‌یابد و مواضع ترامپ هم نشان می‌دهد که از افزایش تقابل حمایت می‌کند. در صورتیکه هریس پیروز شود، اسراییل طرح‌هایش را سخت ادامه می‌دهد. دموکرات‌ها به اسراییل فشار می‌آورند تا از طریق توافق دیپلماتیک، تنش را مدیریت کنند. ما فعلا با افزایش تنش مواجه خواهیم بود.»
