مسئله صادرات پهپاد از ایران به روسیه برای اروپایی‌ها بسیار مهم است / ایران در مذاکرات تفاهم می‌تواند سیاست صادرات پهپاد به روسیه را مورد بازنگری قرار دهد؛ پروتکل الحاقی هم بخشی از ابزار‌های ایران است / اروپا اگر به چین و کشورهای آسیایی اعلام کند پهپاد ساخته شده در ایران فناوری اروپایی دارد آن‌ها نمی‌توانند پهپاد بخرند
بند مربوط به توسعه و صادرات تسلیحات در چارچوب برجام، اکتبر امسال منقضی میشود اما اروپایی‌ها خواستار عدم اجرا این بند شده اند. برخی معتقد‌اند توجیه اروپا برای این کار و نقض برجام، پهپاد‌های صادراتی ایران به روسیه است که منجر به تقابل اروپا شده است. ایران نیز هنوز موضع مشخصی نسبت به این رفتار اتخاذ نکرده اما ابزار‌هایی از جنس پروتکل الحاقی در دست ایران باقی مانده است.
رحمان قهرمان‌پور، کارشناس روابط بین‌الملل، در آغاز درباره عدم اجرا بند منقضی شده برجام در رابطه با صادرات تسلیحات از سوی ایران به «انتخاب» گفت: محدودیتی که باید بر اساس برجام لغو شود، شامل دو موضوع است. اول بحث تحقیق و توسعه در حوزه موشک‌های دور برد و سپس پهپادها است که باید در اکتبر۲۰۲۳ تمام شوند. البته چند مورد دیگر نیز وجود دارد از جمله تحریم افراد مرتبط با این دو پرونده و لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا، تصویب پروتکل الحاقی در مجلس ایران و… که دو طرف باید در مهر و آبان امسال انجام دهند. الان سه کشور تروئیکای اروپا (فرانسه، آلمان، انگلیس) اعلام کرده‌اند که ما به دو بند این پرونده پایان نمی‌دهیم. نخست تحقیق در مورد موشک و سپس صادرات پهپاد که مورد مخالفت اروپا قرار گرفته است. کمیسیون اتحادیه اروپا نیز باید آن را تصویب کند. برخی کشور‌ها در گذشته نسبت به رفتار این سه کشور اعتراض داشته‌اند. از جمله ایتالیا و اسپانیا که همواره معترض بودند چرا این سه کشور باید نماینده اتحادیه اروپا باشند. نتیجتا نظر تروئیکا شاید تصویب نشود اما اگر این روند ادامه یابد شاید نظر تروئیکا به عنوان سیاست اتحادیه اروپا اجرا شود.
وی در ادامه درباره تاثیر ادعا اروپا مبنی بر صادرات پهپاد توسط ایران به روسیه بر موانع اخیر اروپا اشاره کرد: مسئله صادرات پهپاد از ایران به روسیه برای اروپایی‌ها بسیار مهم است. آن‌ها بر این باور‌اند که جنگ اوکراین معماری امنیتی اروپا را بعد از جنگ جهانی بهم زده و اگر ادامه یابد شاید کل این معماری به هم بریزد. در آن شرایط وضعیت اروپا برای توسعه از بین برود و مسابقه تسلیحاتی بین اروپا و روسیه آغاز شود و منابعی که در هفتاد سال گذشته صرف توسعه و رفاه شده به سمت تقویت نظامی‌گری برود.
این کارشناس روابط بین‌الملل سپس درباره موضع احتمالی ایران نسبت به اقدام اروپا اظهار داشت: ایران هنوز مشخص نکرده در برابر این رفتار چه خواهد کرد. مسئله این است که ایران در مقابل اروپا پروتکل الحاقی را به تعویض خواهد انداخت یا خیر! مسئله تفاهمی که الان در دستور کار ایران قرار دارد مهم است. باید ببینیم اتحادیه اروپا به عنوان یکی از طرفین تفاهم چه تعهداتی در آنجا داده است. ایران در مذاکرات تفاهم می‌تواند این موضوع را در دستور کار قرار دهد و سیاست صادرات پهپاد به روسیه را مورد بازنگری قرار دهد. تصویب پروتکل الحاقی نیز بخش دیگری از ابزار های ایران برای مقابله با این طرح است، اما دو طرف نمی‌خواهند اقدامات به شکلی باشد نقض فاحش برجام باشد.
قهرمان‌پور در پایان درباره صادرات تسلیحاتی ایران به کشورهای مختلف و توانایی اروپا برای جلوگیری از این روند گفت: ابعاد مختلفی وجود دارد. بحث انتقال مالی مطرح است که در شبکه های بانکی اروپا این کار را برای ما انجام نمی‌دهند، از نظر فناوری بر اساس قراردادهای دوجانبه‌ای که با دیگران دارند، برای استفاده از پهپاد باید از اروپا مجوز بگیرند. مثلا آمریکا قانونی در زمان کلینتون تصویب کرد که اروپا و سایر کشور‌ها تجهیزاتی که موتور آمریکایی در آن استفاده شده بدون اجازه آمریکا به کشور ثالث بفروشند. اتحادیه اروپا با چین و کشور های آسیایی و آمریکا قراردادهای تجاری و اقتصادی جدی دارد. اگر به آن کشور‌ها اعلام کند پهپاد ساخته شده در ایران فناوری اروپایی دارد آن ها نمی توانند پهپاد بخرند.