حکایت ضرب المثل معروف عرب که راهبرد امروز اعراب درمورد ایران را مشخص می‌کند / چرا عرب‌ها به ائتلاف ضدایرانی نمی‌پیوندند؟
حاتم الگماسی در نشریه انگلیسی زبان «مدرن دیپلماسی» نوشت: به رغم گسترش همکاری های عربی اسرائیلی، تلاش ها برای ایجاد یک ائتلاف امنیتی منطقه ای نظیر ناتو برای مقابله با تهدیدات ایران به نتیجه نرسیده است. کشورهای عربی به دلیل داشتن اولویت های منطقه ای متفاوت و کاهش نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه آن اشتیاقی را آمریکا و اسرائیل نسبت به تشکیل چنین اتحادی دارند، ندارند.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: برای اسرائیل امنیت اولویت اصلی است. اسرائیل ایران را تهدیدی وجودی تلقی می کند که باید با هر ابزار لازم آن را مهار کرد. در مقابل، دولت های عربی منطقه هرچند به مقاصد منطقه ای ایران بدبین هستند اما ایران را یک تهدید قریب الوقوع که نیازمند اقدامات فوری باشد نمی بینند. اسرائیل به دلیل نگرانی اش در مورد برنامه هسته ای تهران و با وجود ریسک وقوع یک جنگ تمام عیار همچنان خود را متعهد به تقابل با ایران می داند. از سوی دیگر، کشورهای عربی نه به دنبال تقابل مستقیم با همسایه بزرگتر خود هستند و نه از آن حمایت می کنند. بلکه آنها به شکلی فزاینده دیپلماسی را به تنش ترجیح می دهند.
در حالی که تلاش های دیپلماتیک تنش ها بین ایران و همسایگان عربش را کاهش داده است، اعتماد به آمریکا به عنوان یک تضمین کننده امنیت عربستان و امارات رو به افول گذاشته است. در سال های اخیر، عربستان تلاش ناموفقی را برای انعقاد یک پیمان امنیتی با ایالات متحده انجام داد که می توانست امنیت منطقه ای ریاض را ارتقا بخشد. دولت های اخیر آمریکا یا عربستان را به سخره گرفته اند و یا به آن زور گفته اند، نظیر زمانی که ترامپ از عربستان خواست تا هزینه حفاظت از خود را پرداخت کند یا وقتی بایدن قول داد که این کشور را به دلیل جنگ در یمن و سابقه حقوق بشری اش منزوی سازد. اکثریت اعضای کنگره نگاه مثبتی به عربستان سعودی ندارند. فروش تسلیحات پیشرفته آمریکایی به عربستان اغلب زیر ذره بین قرار گرفته یا رد شده است و این کار از نظر سعودی ها به منزله به خطر انداختن امنیت ملی آنها تعبیر شده است.
امارات، دیگر بازیگر مهم عربی منطقه نیز ولو به میزانی کمتر اما با رفتار سرد واشنگتن روبرو بوده است. این در حالی است که دو کشور دارای ارتباطاتی طولانی و یک توافقنامه فعال همکاری های دفاعی هستند. اماراتی ها معتقدند ایالات متحده قدر اقدامات آنها در تسهیل منافع آمریکا در منطقه را ندانسته و اقدامات امنیتی کافی ای را در قبال امارات به اجرا نگذاشته است. زمانی که دولت بایدن حوثی ها را از فهرست سازمان های تروریستی خارجی آمریکا خارج کرد این کار چندان به مذاق اماراتی ها خوش نیامد. پاسخ کند و ضعیف آمریکا به حمله موشکی حوثی ها به امارات در ژانویه ۲۰۲۲ نیز آنها را بیش از پیش ناامید ساخت. دولت بایدن به رغم توافقی که در ژانویه ۲۰۲۱ به امضا رسیده بود، انتقال جنگنده های اف ۳۵ و پهپادهای ریپر به امارات را متوقف کرد. کنگره نیز فروش تسلیحات به امارات را به دلیل سوابق حقوق بشری این کشور، مداخلات ادامه دارش در آفریقا و تعمیق روابط با چین رد کرد.
سیاست های اینچنینی آمریکا در قبال بازیگران عمده عرب منطقه منجر به افزایش بی اعتمادی نسبت به اهداف ایالات متحده گشته و به چین اجازه داده تا بیش از پیش به تثبیت همکاری های اقتصادی و نظامی خود با عربستان، امارات و دیگر کشورهای منطقه بپردازد. چین از طریق میانجیگری موفق بین ایران و عربستان در مارس ۲۰۲۳ که منجر به برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین دو کشور و کاهش تنش میان ایران و همسایگان عربش شد نقش آفریقی رو به گسترش خود در منطقه را به نمایش گذاشت. گفتگوهای مستقیم و سازنده از آن زمان تاکنون در کل منطقه شاهد پیشرفت خوبی بوده است. چنین اقدامات تنش زدایانه و گفتگو محوری موجب تقویت استراتژی اعراب در ترجیح دیپلماسی و تنش زدایی با ایران در قبال رویکرد تخاصم و تقابل گشته است.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان ضمن «همسایه همیشگی» توصیف کردن ایران، بارها از تمایل خود برای داشتن «روابط متمایز» با این کشور سخن گفته است. در بحبوحه احیای روابط دیپلماتیک با ایران در سال ۲۰۲۲، انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور امارات گفت، ابوظبی آمادگی تشکیل هیچ محوری علیه هیچ کشوری در منطقه به ویژه ایران را ندارد. قرقاش موضع امارات مبنی بر عدم پذیرش «رویکرد تقابلی با ایران» را مورد تاکید قرار داد.
در آنسوی منطقه خلیج فارس، مصر به عنوان بزرگترین کشور عربی و اولین کشوری که در سال ۱۹۷۹ معاهده صلح با اسرائیل را امضا کرد، به صراحت اعلام نموده که در ائتلاف امنیتی ضد ایرانی خاورمیانه که تحت حمایت ایالات متحده قرار دارد مشارکت نخواهد کرد. رسانه ها گزارش دادند که مصر به ایران اطلاع داده که در هیچ ائتلافی علیه بزرگترین کشور حاشیه خلیج فارس نقش آفرینی نخواهد کرد. مصر در ائتلاف به رهبری آمریکا که در دسامبر ۲۰۲۳ برای حفاظت از امنیت کشتیرانی بین المللی در دریای سرخ تشکیل شده بود و هدف آن مقابله با اقدامات گروه حوثی های یمن که تحت حمایت ایران قرار دارند بود مشارکت نکرد. اخیرا نیز رسانه ها گزارش دادند که مصر درخواست اسرائیل برای کمک به مقابله با حمله تلافی جویانه احتمالی ایران در واکنش به ترور اسماعیل هنیه را رد کرده است. اردن که در سال ۱۹۹۴ با اسرائیل موافقتنامه صلح امضا کرده بود تاکید کرده که میدان نبرد بین ایران و اسرائیل نخواهد بود.
مخالفت اعراب با ایده همسویی با اسرائیل و ایالات متحده در رویارویی نظامی با ایران یا نیروهای نیابتی اش این ضرب المثل قدیمی عربی را به ذهن متبادر می سازد که «من نه شتر ماده ام نه شتر نر.» این ضرب المثل بر این حقیقت ژئوپلتیک کلی تاکید دارد که کشورهای عربی علاقه ای به یک درگیری نظامی که منافع انها را تامین نکند و پیامدهای غیرقابل پیش بینی ای به دنبال داشته باشد ندارند. با این حال وخامت ناگهانی روابط ایران و اعراب که امنیت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را تشدید نماید، می تواند آنها را وادار به تجدیدنظر در مواضع خود نماید. در غیر اینصورت، اسرائیل و ایالات متحده به نحو فزاینده ای خود را در استراتژی فشار حداکثری علیه ایران (تاکتیکی که خطر تقابل مستقیم و بی ثباتی منطقه ای را به دنبال دارد) منزوی خواهند یافت.
به نظر می رسد که پشتیبانی قدرتمند آمریکا و اسرائیل از تشکیل یک ائتلاف نظامی اسرائیلی عربی برای مقابله با ایران بیشتر تلاشی برای صدور نگرانی های امنیتی اسرائیل به منطقه است تا تامین امنیت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس. عصبانی کردن ایران نه به سود روابط اعراب و ایران است و نه کمکی به ثبات منطقه ای می کند. به رغم اشتیاق اسرائیلی آمریکایی، بعید است تلاش ها برای عادی سازی روابط میان اسرائیل و کشورهای عربی و هیاهوهای رسانه ای به این زودی ها منجر به تشکیل یک ائتلاف نظامی عربی اسرائیلی شود. نه ایران و نه همسایگان عربش به دنبال تقابل در منطقه نیستند.
