حق‌آبه ایران از هیرمند به روایت دستگاه دیپلماسی
هشت صبح: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز (جمعه) ۲۹ اردیبهشت ماه در خصوص حق‌آبه هیرمند بیانیه‌ای را صادر کرد.
روز گذشته و در پی سفر آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به استان سیستان و بلوچستان و تأکید وی بر تامین حق‌آبه ایران از هیرمند، شاهد اظهاراتی نادرست و متناقض از سوی هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان و صدور بیانیه‌ای در این خصوص بودیم.
در همین راستا وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز در بیانیه‌ای که در این زمینه منتشر کرد، عنوان کرده است: در روز گذشته شاهد صدور بیانیه‌ای از سوی هیأت حاکمه افغانستان بودیم. اعلامیه مورخ ۲۸ اردیبهشت۱۴۰۲ طرف افغانستانی درباره حق‌آبه هیرمند حاوی مطالب متناقض و نادرست بوده و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آن را قویا رد می‌‌کند. معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند مورخ ۲۲ اسفند۱۳۵۱ به طور صریح و بدون هیچ ابهامی، حق‌آبه طرف ایرانی از رودخانه هیرمند را تعیین کرده است. این حق‌آبه، حقی قانونی، عینی و معین است و افغانستان متعهد است حق‌آبه مزبور را تامین کند و بر اساس ماده ۵ معاهده اقدامی نکند که ایران از حق‌آبه خود بعضا یا کلا محروم شود.
* حاکمان افغانستان در یک سال و نیم گذشته حق‌آبه قانونی ایران را تحویل نداده‌اند
در این بیانیه خاطرنشان شده است: حاکمان افغانستان در یک سال و نیم گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تأکید کرده‌اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رهاسازی و تامین حق‌آبه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حق‌آبه قانونی ایران را تحویل نداده‌اند.
در بیانیه وزارت امور خارجه آمده است: اظهارات متعدد برای عدم تحویل حق‌آبه قانونی جمهوری اسلامی ایران از جمله طرح موضوع خشکسالی و کم شدن آب در هیرمند، مستلزم بررسی‌های کارشناسی، وفق مفاد معاهده بوده و تاکنون توسط کارشناسان جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی نشده است، لذا اتخاذ چنین مواضعی، غیرحقوقی و غیرقابل قبول است.
وزارت امور خارجه در این بیانیه می‌افزاید: تا زمانی که به کارشناسان جمهوری اسلامی ایران اجازه داده نشود که طبق معاهده هیرمند به خصوص ماده ۵ پروتکل شماره یک آن معاهده، از مسیر و بالادست هیرمند بازدید کنند، هرگونه اظهار نظر در خصوص کاهش آب هیرمند پذیرفته نیست.
در بیانیه فوق عنوان شده است: جمهوری اسلامی ایران همواره بر همکاری‌های فنی و مطالعاتی از طریق کمیساران آب دو طرف تأکید کرده و خواستار بررسی دقیق وضعیت آب هیرمند و تامین حق‌آبه طرف ایرانی وفق معاهده بوده است.
* تداوم آبگیری بند انحرافی کمالخان نقض صریح معاهده هیرمند
وزارت خارجه در این بیانیه اعلام کرده است: تداوم آبگیری بند انحرافی کمالخان و انحراف مسیر طبیعی رودخانه هیرمند و بر هم زدن شرایط رودخانه و همچنین عدم همکاری مقامات افغانستان در تعیین محل‌های تحویل حق‌آبه و نصب سامانه های فنی مربوط به سنجش میزان آب، نقض صریح مواد ۳، ۵ و ۶ معاهده هیرمند بوده و نمی‌توان با صدور بیانیه‌های سیاسی، توجیهی برای آن یافت.
در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت و در پرتو اصل حسن همجواری در طول یک سال و نیم گذشته درباره موضوعات مختلف در روابط بین دو کشور از جمله درباره اجرای معاهده هیرمند و تامین حق‌آبه با مقامات افغانستان مذاکره و گفت‌وگو کرده است. مذاکرات و گفت‌وگوها تاکنون در فضای دوستانه و با پایبندی به اصل حسن همجواری مطرح و پیگیری و تلاش شده تا همه موضوعات از جمله مسئله حق‌آبه بر مبنای شرایط و منافع طرفین حل و فصل شود.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این بیانیه تأکید کرده است که اظهارات و مواضع مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره حق‌آبه هیرمند، کاملا قانونی و بر مبنای معاهده هیرمند و شرایط حاکم بر رودخانه و مبتنی بر اظهارنظرهای کارشناسی و فنی مطرح شده و همواره معطوف به احترام به اصل حسن همجواری و رعایت حقوق همسایگی بوده است.
* مسؤولیت کامل افغانستان
در این بیانیه آمده است: عدم اجرای معاهده و عدم تامین حق‌آبه هیرمند از سوی افغانستان و صدور بیانیه‌های سیاسی بدون اقدام عملی، به هیچ وجه قابل قبول نیست و جمهوری اسلامی ایران حقوق خود را برای اتخاذ تدابیر لازم محفوظ دانسته و بر مسؤولیت کامل افغانستان در این خصوص تأکید دارد.
به گزارش فارس، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز پنجشنبه شب ۲۸ اردیبهشت ماه در توئیتی نوشت: در ماه‌های اخیر مکررا از ملامتقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان خواستم طبق عهدنامه هیرمند،به تعهدات خودشان عمل کنند و امکان بازدید هیأت‌های فنی و سنجش میزان آب را فراهم کنند، که نکردند. سیستان از خشکسالی رنج می برد. ملاک بود و نبود آب، بازدید فنی و عینی است و نه صدور بیانیه سیاسی.
وزیر امور خارجه ایران که بدین منظور چهارشنبه شب ۲۷ اردیبهشت ماه سفری به چابهار داشت در اظهاراتی در این خصوص گفت: درخواست روشن ما از طرف افغانستانی این است تا زمان از دست نرفته دریچه‌های سد کجکی را باز کنند تا هم مردم خودشان که در مسیر هستند و هم مردم سیستان سیراب شوند. طرف افغانستانی مدعی است که سد از آب کافی برخوردار نیست به صراحت به آنها گفتیم طبق عهدنامه ۱۳۵۱ یک تیم مشترک فنی باید این کار را انجام دهد. لذا درخواست سریع ما این است و اسامی را هم دادیم که تیم فنی ما از سد کجکی بازدید کند و بر مبنای آن قضاوت شود که آیا آب در سد وجود دارد یا ندارد.
* اگر لازم باشد از ابزار فشار هم استفاده می‌کنیم
وی همچنین در گفت‌وگویی با خبرگزاری صدا و سیما اظهار داشت: براساس معاهده هیرمند اینکه آیا در سد کجکی که منشاء آب حق‌آبه ایران است، آبی وجود دارد یا نه اظهارات سیاسی من و آقای ملامتقی نیست؛ بلکه باید هیأت فنی از وزارت نیروی ما به صورت مشترک با طرف افغانستانی از سد کجکی بازدید کرده و میزان آب را بسنجند و بر مبنای آن اعلام کنند که آیا در صورت رهاسازی آب به منطقه سیسستان وارد می‌شود یا نمی‌شود.براساس معاهده این حق طبیعی سیستان است و با جدیت این موضوع را دنبال می‌کنیم، اگر لازم باشد از ابزار فشار و ابزارهای لازم برای وادار کردن آن بخش از هیأت حاکمه افغانستان که با اعطای حق‌آبه ایران همراهی نکنند نیز استفاده خواهد شد.
