این، تحریف تاریخ است | سایت انتخاب

مسیح مهاجری نوشت: تاریخ نگاری، ضوابطی دارد که اگر رعایت نشود به جای تاریخ‌نگاری، تحریف تاریخ رخ می‌دهد.

یکی از ضوابط تاریخ‌نگاری، توجه به شخصیت انسانی و اخلاقی کسانی است که درباره آن‌ها مطلبی نگاشته یا گفته می‌شود. پذیرفتن مطلبی که با هویت انسانی و اخلاقی فرد مورد نظر سازگاری ندارد، علاوه بر اینکه بی‌حرمتی به اوست، تحریف تاریخ و خیانت به کسانی که قرار است آن مطلب را بخوانند نیز هست.

مرحوم شیخ علی‌اصغر مروارید در خاطرات خود که تحت عنوان «شیخ مروارید» به چاپ رسیده و منتشر شده مطالبی دارد که قسمت‌هائی از آن‌ها قطعاً مخدوش هستند. لزومی ندارد این مخدوش بودن را امری عمدی بدانیم، بلکه چه بسا نتیجه اشتباه و نسیان که از عوارض مرور زمان هستند باشد.

یکی از افرادی که دست‌اندرکار تاریخ‌نگاری است، فرازهائی از کتاب خاطرات مرحوم مروارید را نقل و در فضای مجازی منتشر کرده که متأسفانه بعضی از ضوابط تاریخ‌نگاری را در این نقل رعایت نکرده است. یکی از این فراز‌ها مربوط به شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی است. وی در این فراز به نقل از کتاب «شیخ مروارید» اینگونه آورده است که: «بلیط گرفتیم تا برای دیدار امام به پاریس برویم… موقع خداحافظی آقای بهشتی را دیدم. ایشان گفتند شما امام را که دیدی خلاصه یک مقدار از وضع ما صحبت کن. چون آقای مطهری یک مقدار اینجا ما را تحویل نمی‌گیرد. در حقیقت شما به امام بگوئید حساب ما را داشته باشد و مثلاً اینطور نباشد که حرف‌های آقای مطهری اثر در آنجا بگذارد (ص ۱۶۲)».

کاملاً پیداست که ناقل با شخصیت اخلاقی و انسانی آیت‌الله بهشتی آشنائی ندارد و قاعدتاً سخن مرحوم مروارید را باور کرده و احتمال اشتباه و خطائی در آن نداده است. در خوشبینانه‌ترین فرض، این همان غفلت از بعضی ضوابط تاریخ‌نگاری است که منجر به تحریف تاریخ می‌شود.

کسانی که با آیت‌الله بهشتی اندک آشنائی داشته باشند می‌دانند که آن مرد بزرگ، صاحب روح بلندی بود که همواره در ورای فضا‌های مادی، خودخواهی، جلب منافع شخصی و گروهی و رقابت‌ها سیر می‌کرد. آنچه این فرد معروف به تاریخ‌نگاری به نقل از شیخ مروارید از شهید بهشتی نقل کرده قطعاً سخن آن انسان بی‌اعتنا به اعتباریات دنیائی نیست. انتظار از افرادی که دستی در کار تاریخ، اعم از نگارش، نقل، پژوهش و… دارند اینست که ضوابط این فن مهم و حساس را رعایت کنند و با ارتکاب اشتباهاتی از این قبیل موجب زیر سؤال رفتن اعتبار آثار خود نشوند. عمل به این توصیه اکید هم مفید است که اطلاعات خود را درباره ویژگی‌های اخلاقی و انسانی آیت‌الله بهشتی افزایش دهند.