انرژی در صنایع چگونه بهینه می‌شود؟ / با کمبود انرژی چگونه می‌توان افزایش تولید داشت؟
سرویس اقتصادی «انتخاب»: ناترازی‌های انرژی، در گام نخست صنایع را هدف خود قرار می‌دهد. تصمیم نهاد دولت نیز در سال‌های اخیر، افزایش فشار به صنایع برای پوشاندن واقعیت ناترازی بوده که امسال با افزایش حجم آن، هم صنایع و هم بخش خانگی، تحت تأثیر قرار گرفتند. تعطیلی ۲ الی ۳ روز در هفته شهرک‌های صنعتی نشان داد که شرایط تا چه حد بحرانی است اما تجربه برخی از مجموعه‌های صنعتی نشان داد که صنایع می‌توانند از وابستگی انرژی ر‌ها شده و به سوی استقلال انرژی حرکت کنند.
برخی از صنایع با ایجاد نیروگاه و تأمین برق خود از طریق منابع جدید، سعی در جبران ناترازی داشتند که در مواردی موفقیت‌هایی نیز کسب شده است. یکی دیگر از چالش‌های صنایع مسأله آب است که در این حوزه نیز مناطق مرکزی کشور با حمایت از طرق انتقال آب از جنوب، به دنبال حل مشکل خود و قطع ارتباط با آب مصرفی شهری هستند تا اتهام خشکاندن رودخانه‌ها نیز از سر آن‌ها برداشته شود. صنایع الگو خوبی برای بهینه‌سازی مصرف نیز هستند، اگرچه هنوز بخش قابل توجهی از صنایع کشور که زیرساخت قدیمی روسیه دارند، راندمان پایین و مصرف بالا را به صورت مداوم تکرار می کنند، اما نمونه‌های موفقی نیز در این بین وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم داشت:
سیاست نیروگاه‌سازی صنعتی
اگر بخواهیم به صورت جزئی به مسأله بهینه‌سازی انرژی نگاه کنیم، در این بین برخی از مجموعه‌های صنعتی به سراغ راهکار‌های نو و بلندمدت رفته‌اند. احداث نیروگاه‌های خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی تحت عنوان آفتاب شرق توسط فولاد مبارکه اصفهان یکی از نمونه‌هاییست که توسعه پایدار حوزه انرژی را مدنظر قرار داده است. نیروگاه سیکل ترکیبی راندمان بالای ۹۱۴ مگاواتی و احداث نیروگاه بادی ۲۰۰ مگاواتی در شرق کشور نیز نمونه دیگری از اقدامات صنایع برای استقلال انرژی است. تجربه ساخت نیروگاه‌ها نشان می‌دهند که صنایع می‌توانند تمامی انرژی مصرفی‌شان را به خودی خود تأمین کنند و دولت نیز از صرفه‌جویی آن‌ها بتواند به تقویت زیرساخت‌های حوزه انرژی بپردازد و به جای آن موانع صنایع را در حوزه‌های دیگر رفع کند. طبق اعلام طیب نیا، مدیرعامل فولاد مبارکه، این مجموعه سال آینده به طور کامل از برق دولتی بی نیاز می‌شود.
استقلال انرژی و کارآفرینی
مستقل شدن صنایع از انرژی دولتی، فقط در زمینه انرژی برای آن‌ها سودآور نیست، بلکه در این بین اشتغال زایی قابل توجهی نیز ایجاد می‌شود که می‌تواند به توسعه مناطق محروم کمک قابل توجهی کند. احداث نیروگاه‌های خورشیدی در شهر‌های کوچک کویری به تنهایی نیازمند ۳ هزار نیروست که آمار اشتغال در کشور را به مرور افزایش می‌دهد.
افزایش تولید در کنار بهینه‌سازی
تصور عمومی درباره تولید و انرژی، افزایش این دو مؤلفه در کنار یکدیگر است. به این معنا که با افزایش تولید، میزان مصرف نیز بالا می‌رود؛ در حالیکه بهینه‌سازی انرژی در صنایع نشان داده که می‌تواند با وجود محدودیت‌های این حوزه، افزایش تولید را رقم زد. به عنوان مثال، فولاد مبارکه اصفهان با ۴۴۵ هزار تن آهن اسفنجی و تحقق ۱۰۲ درصدی برنامه‌ی خود در این حوزه در کنار تولید ۲ میلیون و ۹۴۹ هزار تن کلاف گرم و تحقق ۱۰۸ درصدی برنامه نشان داد که می‌توان با محدودیت نیز کنار آمد و با بهینه‌سازی انرژی، به افزایش تولید دست یافت. مجموعه‌ای که ۱ درصد تولید ناخالص داخلی و ۶ درصد از صنعت را برعهده دارد بدون مدیریت انرژی و بهینه‌سازی، می‌تواند به عنصری ضد خود تبدیل شود و تولیدات آن از صرفه اقتصادی بازبماند اما تجربه این مجموعه نشان داده که می‌توان یک کارخانه صنعتی را مانند یک شهر مدیریت کرد و از هدررفت انرژی در کنار رشد تولید جلوگیری کرد. اگرچه محدودیت‌های برق اعمال‌شده به فولاد مبارکه در ماه‌های خرداد و تیر سال جاری، ۲۵۰ هزار تن افت تولید، عدم تأمین به‌موقع نیاز بازار و مشتریان را به همراه داشته اما در مجموع طی شش ماه اخیر، فولاد مبارکه به افزایش تولید دست یافته است.
با بهینه‌سازی به چه چیز می‌توان دست یافت؟
در بالا به تجربه فولاد مبارکه در افزایش تولید با وجود بهینه‌سازی و محدودیت انرژی اشاره کردیم. در اینجا به بررسی جزئی‌تر این تجربه می‌پردازیم. فولاد مبارکه در شش ماه نخست امسال موفق به ثبت ۳ میلیون و ۷۶۶ هزار تن فولاد خام نشست به نمونه سال گذشته شده و ۹۹درصد از برنامه‌ی خود را محقق کرده است. در نورد گرم نیز تولید ۲ میلیون و ۹۴۹ هزار تن کلاف گرم و تحقق ۱۰۹ درصدی برنامه در کنار تولید ۷۸۹ هزار تنی تاندم پنج قفسه‌ای آمارها قابل توجهی نسبت به نمونه مشابه سال گذشته به ثبت رسانده‌اند. در این بین مجموعه‌ی سبا نیز با تولید ۸۰۵ هزار تن، رکورد دو ساله‌ی خود را شکسته است.این آمارها صرفا یک سری عدد و رقم اعلامی نیستند، بلکه تجربه ای مشخص و قابل لمس اند که نشان می دهد صنعت در ایران با وجود تمامی فرسودگی ها و تحریم ها و چالش هایش، می تواند خود را به یک الگو مناسب برای افزایش تولید و بهینه سازی انرژی تبدیل کند.
