آیت الله علوی بروجردی: امروز بسیاری از مساجد در شهرهایی چون تهران خالی مانده‌اند و علما رغبتی به امام جماعت شدن ندارند / اگر بتوانیم خود را با شرایط تطبیق دهیم و در کنار مردم بمانیم و امور آنان را به‌خوبی اداره کنیم، می‌مانیم / اگر از مردم جدا شویم، آسیب بزرگی به شیعه وارد خواهد شد
شفقنا: آیت الله علوی بروجردی در جلسه درس فقه امروز خود مباحث مهمی را در موضوع نقش مسئولیت و همدلی روحانیت با مردم و همچنین موضوع تمرکز دفاتر مراجع در شهرها و نحوه مدیریت وجوهات شرعی مطرح کرد.
آیت‌الله علوی بروجردی در جلسه درس فقه امروز خود (۰۳/۱۰/۱۴۰۳)، به موضوع تعطیلات اخیر به دلیل شرایط جوی و کمبود منابع اشاره کرد و اظهار داشت: برخی اشکال داشتند که در گذشته، حتی در شرایط برف نیم‌متری نیز درس تعطیل نمی‌شد، و این موضوع درست است؛ چرا که سردی هوا، برف و باران باعث تعطیلی درس نمی‌شد. اما مسئله کنونی متفاوت است. مدیریت حوزه به‌درستی اعلام کرده که مشکل از سرما یا شرایط نامساعد جوی نیست، بلکه ناشی از کمبود منابع، به‌ویژه برق، بنزین و سوخت است. متأسفانه این وضعیت نتیجه بی‌تدبیری‌هایی است که جامعه با آن مواجه شده است.
وی افزود: وقتی ادارات و حتی بانک‌ها به دلیل کمبودها تعطیل می‌شوند و زندگی عادی مردم مختل می‌گردد، حوزه نیز نمی‌تواند به‌عنوان یک نهاد جدا از مردم عمل کند. ما تافته جدا بافته‌ای نیستیم و باید در این موارد همپای دیگران عمل کنیم. این اقدام مدیریت حوزه، که تعطیلی‌ها را اعلام کرد، از نظر من کاملاً درست بود. این تصمیم باعث می‌شود مردم حوزه را جدا از مشکلات خود نبینند و احساس کنند ما نیز در مشکلات آن‌ها سهیم هستیم. این تصمیم نه به دلیل سختی رفت‌وآمد یا سرمای هوا، بلکه به جهت رعایت حال عموم جامعه اتخاذ شده است.
آیت الله علوی بروجردی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت همدلی و مسئولیت‌پذیری روحانیت در قبال مردم اشاره کرد و گفت: گاهی یک طلبه قدم‌هایی برمی‌دارد که از خدمات بزرگان کم ندارد. اساتید حوزه نیز خدمات ارزشمندی ارائه می‌دهند؛ گاهی این خدمات را متوجه می‌شویم و گاهی نه، اما مجموع این خدمات است که ما را سرپا نگه می‌دارد و در دل مردم جا می‌دهد. باید توجه داشته باشیم که تکفل و پدری نسبت به مردم را فراموش نکنیم، مسئله‌ای که متأسفانه امروزه تا حدی به دست فراموشی سپرده شده است.
وی افزود: ما نسبت به همه شئون مردم و آنچه بر آنان می‌گذرد مسئولیم و در روز قیامت مورد سؤال قرار خواهیم گرفت. اگر مردم با کمبود مواجه هستند، ما باید تذکر دهیم. اگر گوش نمی‌کنند، باید در کنار مردم باشیم و با آنان همدردی کنیم. در حوادث و پیشامدها، مسئولیت روحانیت بسیار سنگین‌تر از مواقع عادی است. روحانیتی که هنوز در دل عده‌ای از مردم جای دارد، با همین سرمایه مانده است. اگر این سرمایه را از دست بدهیم، همه چیز را از دست داده‌ایم.
وی با اشاره به اهمیت عاشورا و مرجعیت در بقای شیعه، تصریح کرد: به گفته یکی از مستشرقین، بقای شیعه علی‌رغم تمام قتل‌عام‌ها و مصائب، به دو امر وابسته است: عاشورا و مرجعیت. عاشورا را نباید از دست داد، و مرجعیت نیز به معنای داشتن رأس و نظام در کار روحانیت است. اگر مرجعیت بتواند روحانیت را به درستی اداره کند، شیعه می‌ماند. اما اگر از مردم جدا شویم و به‌عنوان طیفی مستقل از آنان تلقی شویم، آسیب بزرگی به شیعه وارد خواهد شد.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به گستردگی شیعه در جهان امروز، تأکید کرد: شیعه امروز در سراسر دنیا گسترده است، اما اداره و پاسخگویی می‌طلبد. این وظیفه تنها بر دوش مرجعیت در قم نیست. خیل عظیمی از کارگزاران و خدمت‌گزاران برای شیعه وجود دارند که نیازمند تأیید و حمایت هستند. هر فردی که در هر گوشه‌ای از دنیا برای شیعه زحمت می‌کشد، باید مورد حمایت قرار گیرد. طلبه‌ای که در دهی دورافتاده در ایران مشغول خدمت است، زحماتش نباید نادیده گرفته شود. این مسئولیت ماست که از آنان حمایت کنیم و به وظیفه خود عمل کنیم.
وی اظهار داشت: اگر بتوانیم خود را با شرایط تطبیق دهیم و در کنار مردم بمانیم و امور آنان را به‌خوبی اداره کنیم، می‌مانیم. اما اگر از مردم جدا شویم و روحانیت را جدا از مشکلات مردم نشان دهیم، لطمه‌ای جبران‌ناپذیر به شیعه وارد خواهد شد.
آیت‌الله علوی بروجردی در ادامه مباحث خود به موضوع تمرکز دفاتر مراجع در شهرها و نحوه مدیریت وجوهات شرعی اشاره و انتقاداتی را مطرح کرد.
وی اظهار کرد: من مخالف این هستم که مراجع در هر شهری دفتر داشته باشند. به برخی دوستان نیز گفته‌ام، دفتر یعنی اینکه اگر کسی وجوهاتی دارد باید به دفتر آن مرجع تحویل دهد و به دیگران ندهد. این روش درست نیست. خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی را؛ ایشان می‌فرمودند: خانه هر عالمی دفتر من است و مسجد هر عالمی دفتر من است. مردم وجوهات خود را به عالم محل خود بدهند و او این وجوه را برای من ارسال کند. حتی اگر کسی از شهری وجوهی به قم می‌آورد، ایشان می‌پرسیدند: چرا این وجوه را به عالم محله خود ندادید؟ این روش باعث می‌شد که ابتدا هزینه‌های منطقه‌ای تأمین شود و سپس مازاد آن به قم ارسال گردد. این نظام اولویت‌بندی به بقای مساجد و رونق حوزه‌های محلی کمک می‌کرد.
وی بیان کرد: امروز این نظام دچار تغییر شده و باعث شده است تا بلاد از علما خالی شده و بسیاری از مساجد در شهرهایی چون تهران خالی مانده‌اند و علما رغبتی به امام جماعت شدن ندارند.
وی به ذکر خاطره‌ای از آیت‌الله العظمی بروجردی پرداخت و گفت: پدرم نقل می‌کردند که روزی گروهی از یک روستا وجوهات شرعی خود را به آیت‌الله العظمی بروجردی تقدیم کردند. ایشان پس از دیدار با این افراد، به آن‌ها گفتند: وجوهات خود را به روحانی محله‌تان بدهید و از او حمایت کنید. حتی مبلغی اضافه از طرف خود برای آن روحانی فرستادند. وقتی از ایشان پرسیدند که آیا آن روحانی را می‌شناسید، فرمودند: خیر، اما او با هر میزان از علم که دارد، پایگاه شیعه را در دل مردم آن منطقه حفظ کرده است. با همین برخورد، آن روحانی در چشم مردم صد درجه بالاتر رفت و موقعیتش تقویت شد.
وی تأکید کرد: این نظام مالی و مدیریتی باید به نحوی باشد که ابتدا علمای محلی تأمین شوند. اینکه تمام وجوهات به قم ارسال شود و دفاتر مراجع تنها در قم متمرکز باشند، نه‌تنها به حوزه‌ها کمک نمی‌کند، بلکه به از بین رفتن پایگاه‌های شیعه در مناطق مختلف می‌انجامد. وقتی آیت‌الله العظمی بروجردی از دنیا رفتند، باوجود شهرت و جایگاهشان، هیچ‌یک از فرزندان ایشان خانه شخصی نداشتند و خودشان نیز با بدهی فراوان از دنیا رفتند. این نمونه‌ای از یک روش صحیح بود که اولویت را به مناطق محلی می‌داد و زندگی شخصی مراجع در حد ضرورت محدود می‌شد.
وی در ادامه اظهار کرد: ما باید توجه داشته باشیم که بقای شیعه وابسته به مرجعیت و پایگاه‌های محلی است. ما باید بر این سلک حرکت کنیم، اگر این روش از بین برود و همه‌چیز متمرکز شود، دیگر چیزی برای آینده باقی نخواهد ماند.
آیت‌الله علوی بروجردی در سخنان خود با اشاره به حرکت بزرگ امام خمینی (ره) در سال ۱۳۵۷ و نقشی که اعتماد مردم در این حرکت ایفا کرد، اظهار داشت: حرکت امام خمینی در سال ۵۷ یک حرکت بزرگ و تاریخی بود که سرمایه آن اعتماد مردم بود. این سرمایه از آقا رسول الله و اهلبیت عصمت و طهارت تحصیل شده بود و حاصل ۱۴۰۰ سال تلاش، مجاهدت و شهادت جمع کثیری از علماء و بزرگان شیعه است. این سرمایه مردم را گرد هم آورد و توانست یک حرکت اجتماعی عظیم ایجاد کند. اما باید توجه داشت که این سرمایه گران‌بها نیازمند حفظ و مراقبت است.
وی افزود: امروز باید ببینیم از این سرمایه اعتماد مردم چه مقدار باقی مانده و چه مقدار از دست رفته است. متأسفانه گاهی به جای بهره‌برداری درست از این سرمایه، از آن مصرف می‌کنیم، بدون آنکه برای حفظ یا تقویت آن تلاش کنیم. چرا سراغ افرادی که اهل فکر و اندیشه هستند نمی‌رویم تا از آنان برای مدیریت این میراث عظیم بهره بگیریم؟
وی با تأکید بر مسئولیت بزرگ روحانیت در حفظ و انتقال معارف اهلبیت (علیهم السلام)، گفت: ما امروز میراث‌دار گنجینه‌ای هستیم که نسل‌های پیشین با تلاش و مجاهدت به دست ما رسانده‌اند. ما به عنوان میراث‌داران این معارف باید از خود بپرسیم آیا می‌توانیم این گنجینه را به درستی به نسل بعدی منتقل کنیم؟ آیا ما منتقل‌کنندگان خوبی برای مکتب شیعه که در عالم کم‌نظیر است، هستیم یا خیر؟
وی در پایان تأکید کرد: حفظ اعتماد مردم و انتقال صحیح معارف اهلبیت (علیهم السلام) وظیفه‌ای سنگین بر دوش ماست. باید تلاش کنیم تا این سرمایه عظیم را برای آینده حفظ کنیم و به بهترین شکل ممکن به نسل‌های بعدی انتقال دهیم، چرا که بقای شیعه و جایگاه آن در جهان به این امانت‌داری و مسئولیت‌پذیری وابسته است.
